birinchidan, bu shartnoma sonsensual, ya’ni taraflar o'rtasida o'zaro
kelishuvga erishilgan va shartnomada tuzilgan paytdan boshlab taraflarda
huquq va burchlarni vujudga kelt.iradigan shartnomalar guruhiga
mansabdir;
ikkinchidan, haq baravariga tuziladigan shartnomadir;
uchinchidan, qurilishga oid pudrat shartnomasi har ikki taraf uchun
ham muayyan va burchlar belgilaydigan ikki tomonlama shartnoma
hisoblanadi.
90. Kredit shartnomasi (tushunchasi, turlari) 83savol
91. Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar (Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlarning vujudga kelish asoslari. Bosh delikt tamoyili) Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar uchun javobgarlik
asosi sifatida jabrlanuvchining subyektiv fuqarolik huquqlarini buzilishi
bilan bog'liq bo'lgan yuridik fakt - zararning mavjudligi hisoblanadi.
Javobgarlik shartlari esa, javobgarlik asoslarini tavsiflovchi va tegishli
sanksiyalar qo'llanilishi uchun zarur bo'lgan qonunda belgilangan
talablardir. Shunday qilib, fuqarolik-huquqiy javobgarlik asoslari va
shartlari bir-biri bilan uzviy bog'liq unsurlar hisoblanadi.
Fuqarolik huquqi nazariyasida fuqarolik-huquqiy javobgarlik asoslari
xususida yakdil fikrlar mavjud emas. Ba’zi mualliflar huquqbuzarga
javobgarlikni yuklash uchun zarur bo'lgan umumiy, an’anaviy shartlar
yig'indisi sifatida ≪fuqarolik huquqbuzarlik tarkibi≫ ni e’tirof etishadi1.
Boshqa guruh mualliflar ushbu konsepsiyani tanqid qilishib, jinoyat
huquqidagi jinoyat tarkibi qoidalarini fuqarolik-huquqiy munosabatlarga
tatbiq etilishini maqsadga muvofiq emas deb hisoblashadi2. Shu bilan
birga fuqarolik huquqbuzarlikning ≪cheklangan≫ tarkibi mavjud bo'lgan
holatlar (fuqarolik qonun hujjatlarida aybsiz javobgarlik holati mavjud
bo'lib, ayb fuqarolik huquqbuzarlik tarkibiga kirmaydi) ham delikt
majburiyatlari uchun javobgarlik asoslari va usullarini an’anaviy
≪huquqbuzarlik tarkibi≫ doirasida belgilash bahsli ekanligini ko'rsatadi. Bosh delikt tamoyiliga asoslanadigan mulkiy zarar uchun
javobgarlikning umumiy shartlaridan farq qilib, javobgarlikning bu turi
vujudga kelishining birinchi sharti sifatida jabrlanuvchi isbotlashi lozim
bo'lgan ommaviy hokimiyat organi yoki uning mansabdor shaxsi harakati
yoki harakatsizligining g'ayriqonuniyligi e’tirof etiladi. Bunda yuqoridagi
organlar va shaxslar harakati nafaqat g'ayriqonuniy, balki boshqa
normativ-huquqiy hujjatlarga ham zid bo'lishi, boshqacha aytganda
huquqqa xilof bo'lishi lozim.
Mazkur holatda bosh delikt tamoyilidan chekinish holati sifatida
zarar yetkazuvchi harakatning huquqqa xilofligini isbotlash vazifasi
jabrlanuvchiga yuklatilishi muhim asoslarga ega. Zero, davlat organlari
va ularning mansabdor shaxslarining harakati nafaqat bir tomonlama
majburiy hokimiyat tusiga ega, balki o'z tabiatiga ko'ra, kimningdir
mulkiy manfaatlari bilan to'qnash keladi va bunda kimningdir mulkiy
manfaatlariga putur yetishi tabiiy, bu esa bitta holat asosida ular harakatini
huquqqa xilof deb baholashga asos bo'lmaydi.
92. Bino va inshoot ijara shartnomasi (shakli) Bino yoki inshootni ijaraga berish shartnomasi bo'yicha ijaraga
beruvchi ijaraga oluvchiga bino yoki inshootni vaqtincha egalik qilish va
foydalanish yoxud vaqtincha foydalanish uchun topshirish majburiyatini
o'z zimmasiga oladi (FK 573-moddasi, 1-qism.). Bino va inshootlar ijarasi shartnomasining huquqiy belgilari:
Do'stlaringiz bilan baham: |