Funktsional diagnostika nima? Funktsional diagnostika usullari. Funktsional diagnostika usullarining tadbiqi

2. Funktsional diagnostika usullari
Hozirgi kunga kelib har bir sohada diagnostika tushunchasi mavjud bo’lib, ko’p sohada qo’llanilib kelinmoqda. Biz ushbu mavzu asosida funksional diagnostika haqida tushunchaga ega bo’ldik. Keyingi bo’limda funksional diagnostikaning usullarini ya’ni tibbiyotda qaysi usullar, yo’nalishlar va ularning maqsadi va vazifalarini ko’rib chiqamiz. Demak ushbu usullar aniq ma’lumotga ega bo’lgan yo’nalishlar deb aytishimiz mumkin bo’ladi. Ushbu usullarni inson salomatligiga tas’iri ularni qanday imkoniyatga ega ekanligini, jumladan biz o’rganayotgan fanga bog’liqligini ko’rishimiz mumkin. Funksional diagnostikani tibbiyotda o’rni ko’pligini hisobga olsak, pastdagi havolada asosiy e’tibor yurak qon tomir kasalliklarini misolida ko’rishimiz mumkin. Hozirgi paytda jamiyatimizda yurak qon tomir kasalliklari yosharib og’riqli darajaga yetib bormoqda. Buning sababi ko’p jihatdan asabiylashish, stress xolatlari, ishdagi charchoq, zarur xollarda ko’p telefon orqali muloqot, ovqatlanish ratsionida zararli bo’lgan maxsulotlar iste’mol qilish, va shu kabi omillar misol bo’ladi. Qisqacha diagnostik usullar haqida ular quyidagilar:
- Elektrokardiogramma.
- Ekokardiyografiya.
- Xolterik elektrokardiogramma monitoringi.
- Ambulator qon bosimi monitoringi.
- Treadmill testi (yuk ostida o'tkazilgan kardiografik tadqiqot).
- Rangli skanerlash idishlari: ham dupleks, ham tripleks.
- Elektroansefalogramma.
- Nafas olish qobiliyatini o'rganish va o'pkaning ventilyatsiya funktsiyasini baholash.
Elektrokardiogramma (EKG)- yurak faoliyatini baholash uchun eng oson va eng tezkor testlardan biridir. Elektrodlar (teriga yopishib qolgan plastmassaning kichik qismlari) ko'krak qafasi, qo'l va oyoqlarda ma'lum joylarga joylashtiriladi. Elektrodlar EKG apparatiga simlar orqali ulanadi. Keyin yurakning elektr faolligi o'lchanadi, sharhlanadi va chop etiladi. Tanaga elektr toki yuborilmaydi.

Exokardiografiya - yurakning ultratovush tekshiruvi deb ataladi, chunki u yurakning ultratovush tekshiruviga asoslangan, ammo u elektrokardiografiya elementlarini ham o’z ichiga oladi. Tekshiruv davomida ultratovush va EKG protsedurasi bir vaqtning o’zida amalga oshiriladi, bu esa ma’lumot tarkibini sezilarli darajada oshiradi. Usul tana to’qimalarining ultratovushni aks ettirish va uni transduserga qaytarish qobiliyatiga asoslangan. Bu jarayonda og’riq bo’lmedi in’eksiya qilinmaydi. Faqat bemorda noqulaylik shuki gel surtilgan suyuqlikni sovuqlikligi hisoblanadi.


Xolterskiy elektrokardiogramma monitoringi. Bunda asosan an'anaviy elektrokardiogramma ma'lumotlari yurak aritmiyasini aniqlash uchun yetarli bo'lmagan taqdirda, Xolter EKG qo'llaniladi. Xolter EKG monitoringi tizimi (HM EKG) yurak ritmini ma'lum vaqt davomida (ko'rsatkichlarga ko'ra bir kun yoki undan ko'proq) doimiy ravishda qayd etishdir. Yurak kasalliklarini tashxislashda bunday yondashuv har qanday yuklarning ta'siri ostida (yoki yo'qligida) uning faoliyatida sodir bo'lgan o'zgarishlarni kuzatish imkonini beradi: uyquda, uyg'onish paytida, ovqatlanishda, his-tuyg'ularning namoyon bo'lishida va hokazo.
Ambulator qon bosimi monitoringi. Bemor qon bosimini o'lchashning ushbu usuli amaliy funktsional diagnostikaning har bir bo'limida amalga oshiriladi. Ushbu qurilma bemor tomonidan qon bosimini to'g’ri aniqlashda samarali bajarilishini hisoblanadi. Shu maqsadda bemor kun davomida normal hayoti davomida qon bosimi ko'rsatkichlari qanday o'zgarishini qayd etadigan qurilmaga ulanadi. Ushbu usul odamlarda Ambulator diagnostikaning haqiqiy darajasini aniqlashga yordam beradi, situatsion gipertenziyani yo'q qiladi, bu odatda tibbiy muassasaga tashrif buyurgan odamning stress reaktsiyasi bilan bog'liq. Bundan tashqari, kundalik monitoring tungi gipertenziya kabi yomon prognoz belgilarini aniqlashga yordam beradi.
Elektroansefalogramma – bosh miya faoliyatini tekshirish usuli; bosh miyaning bioelektrik faolligini elektroentseflograf vositasida yozib olish. Bosh miyada sodir boʼladigan bioelektrik faol harakatlarni yozib olish mumkinligi va uni klinik ahamiyatini ilk marta nemis psixiatri Gans Berger aniqlagan
Nafas olish qobiliyatini o'rganish va o'pkaning ventilyatsiya funktsiyasini baholash.

3.2. Funktsional diagnostika usullarining tadbiqi.

Funksional diagnostika usullari yordamida tashxis qo’yish jahon standartlari asosida hozirgi davrda keng qo’llaniladi.
Tizimlari yoki boshqa usulda apparat-dasturiy komplekslari (АIC) har qanday klinik laboratoriya tahlillari natijalari sifatini sifat jihatidan oʼzgartira boshladi. АPC ichida alohida joy kompyuter monitoringi - har qanday organ yoki organlar guruhining ishlash parametrlarini kuzatish uchun moʼljallangan apparat tizimlarini egallaydi. АIK tadqiqot sifatini va intensiv texnikani yangi sifat darajasiga koʼtargan. Ular tibbiy axborot tizimlarining asosiy darajasiga tegishli. Ushbu klass tizimining asosiy farqlari oʼquv obʼekti va real vaqt bilan toʼgʼridan-toʼgʼri aloqa qilish sharoitida ishlashdir. Ular kompyuter texnologiyasidan tashqari, maxsus tibbiy asbob-uskunalar, asbob-uskunalar, vizualizatsiya vositalari va kommunikatsiyalarga zarur boʼlgan kompleks oʼlchash va hisoblash tizimlari.
Funktsional jihatdan АIC quyidagi turlarga boʼlinadi:
- ixtisoslashtirilgan,
- koʼp funktsional,
- murakkab.
Ixtisoslashgan (yagona funktsiyali) tizimlar bir turdagi tadqiqotlarni oʼtkazish uchun moʼljallangan (masalan, elektrokardiografik).
Koʼp funktsional tizimlar sizga turli xil (masalan, elektrokardiografik va elektroensefalografik) tadqiqotlar oʼtkazish imkonini beradi. Telьefonga oʼrnatilgan tizimlar muhim tibbiy vazifalarni kompleks avtomatlashtirishni taʼminlaydi. Masalan, bemorlarning eng muhim fiziologik parametrlarini kuzatish imkonini beruvchi intensiv kuzatuv xonasini avtomatlashtirishning monitoringi tizimi, shuningdek, ventilyatorlar faoliyatining monitoringi.
Hozirgi kunda АIK turli xil tibbiy sohalarda qoʼllaniladi: kardiologiya, jarrohlik, terapiya, gastroenterologiya, onkologiya, pediatriya va boshqa sohalarda, yaʼni diagnostika va monitoringning zamonaviy usullari talab etiladi.
BQM maqsadlari qatorida bir qator sinflarga boʼlinishi mumkin. Bunga quyidagilar kiradi:
- funktsional tadqiqotlar uchun tizimlar;
- bemorni monitoring qilish tizimlari;
- davolanish jarayoni uchun boshqaruv tizimlari;
- laboratoriya diagnostika tizimlari;
- ilmiy biomedikal tadqiqotlar uchun muhim tizimlarni almashtirish uchun biotexnik tizimlar.
Bunday tizimlar yordamida quyidagilar amalga oshiriladi:
- qon aylanish tizimini oʼrganish;
- nafas olish tizimini oʼrganish;
- miya va asab tizimini oʼrganish;
- hissiyotlarni oʼrganish (koʼrish, eshitish);
- rentgen tekshiruvlari (kompyuter tomografiyasi);
- magnitli rezonans tomografiya;
- ulьtratovush diagnostikasi;
- radionuklid ishlanmalari;
- Termal koʼrish ishlari.

Funktsional diagnostika zamonaviy tibbiyotning jadal rivojlanayotgan yo'nalishlaridan biridir. Tibbiyotga yuqori texnologiyali tadqiqot usullari va kompyuter texnologiyalarining faol joriy etilishi funksional diagnostikaning jadal rivojlanishiga to‘liq yordam bermoqda. Yaxshiroq va zamonaviyroq jihozlarni yaratish. inson tanasini o'rganishning an'anaviy usullarini takomillashtirish va yangi usullarni yaratish tibbiyotning diagnostika sohasida funktsional diagnostika rolini oshirishga olib keladi. Agar kasallik erta bosqichda aniqlansa, uni davolash har doim osonroq bo'lganligi sababli, funktsional diagnostika umuman tibbiyotning kelajagi roliga ishonch bilan bog'lanishi mumkin.

Shifokorlar ham, bemorlar ham tanamizdagi organlar funktsional jihatdan bir-biriga bog'langanligini bilishadi. Ammo bu aloqalar kasalliklarning kechishiga qanday ta'sir qilishi mumkinligi hatto tor mutaxassislar uchun ham har doim ham aniq emas. Bu nima uchun kerak? Bunday ma'lumot, ayniqsa, odam surunkali kasalliklardan aziyat chekadigan yoki barcha tahlillar va testlarning benuqson natijalariga qaramay, sog'lig'i haqida shikoyat qilishni to'xtatmagan hollarda juda muhimdir. Funktsional diagnostika kasallikning rivojlanish mexanizmlarini tushunish, umuman tananing va uning alohida organ tizimlarining moslashuvchan imkoniyatlarini aniqlashning kalitidir. Uning usullari nafaqat kasallikni aniqlash uchun, balki organ yoki organ tizimining o'z vazifalarini qanday bajarayotganini baholash uchun ham qo'llaniladi (qoida tariqasida, bir yoki bir nechta ko'rsatkichlar aniqlanadi, shuning uchun "tashxis qo'yish" haqida gap bo'lishi mumkin emas. butun organizm"). Funktsional diagnostika bo'limida yurakning funktsional imkoniyatlarini baholash bo'yicha tadqiqotlar olib boriladi qon tomir tizimi, nafas olish tizimi, shuningdek, markaziy asab tizimi va nerv-mushak apparati. Va bu yuqorida sanab o'tilgan tana tizimlarining kasalliklari fonida shakllanadigan o'zgarishlar. Bular miya va orqa miya kasalliklari, nerv-mushak apparatlari, shuningdek, yurak va o'pkaning disfunktsiyasi bilan bog'liq kasalliklar (astma, sil, bronxit, koroner yurak kasalligi, gipertenziya va boshqalar) bo'lishi mumkin. Muhim xususiyat, shuningdek, funktsional usullar bilan olingan natijalarning aniq talqinining yo'qligi - har bir organizm o'ziga xos va o'ziga xos tarzda ishlaydiganligi sababli, hamma uchun yagona norma yo'q. Tadqiqotlar ichida amalga oshirilishi kerak turli sharoitlar, tanaga maxsus yuklarni berib, bir kishining takroriy tekshiruvlari natijalarini solishtiring, o'rganilayotgan funktsiyalarga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan omillarning umumiyligini hisobga oling.