Фуқаролик ҳуқуқи тушунчаси, томйиллари, тизими ва предмети

Шахсий номулкий муносабатлар мулкий муносабатлардан шу билан фарқ қиладики, улар қиймат билан ифодаланмайди, шахс билан чамбарчас боғлиқ. Шахсий номулкий муносабатлар фуқаролар ўртасида ҳам, шунингдек корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар ўртасида ҳам келиб чиқиши мумкин.

Шахсий номулкий муносабатлар мулкий муносабатлар билан боғлиқ бўлиши ва боғлиқ бўлмаслиги ҳам мумкин. Биринчи ҳолда бирор киши шахсий номулкий муносабатларнинг поймол қилиниши унга маълум миқдорда моддий зарар етказиши ҳам мумкин. Масалан, кишининг оладиган қалам ҳақи унинг асар муаллифи деб тан олинган ёки тан олинмаганига боғлиқ бўлади.

Мулкий муносабатлар билан боғлиқ бўлмаган номулкий муносабатларга, масалан, тасвирий санъат асарини (агар унда бошқа шахс тасвирланган бўлса) эълон қилиш, нусха кўчириш ва тарқатиш туфайли вужудга келадиган муносабатлар киради.

Мулкий муносабатлар билан боғлиқ бўлмаган номулкий муносабатларга, масалан, тасвирий санъат асарини (агар унда бошқа шахс тасвирланган бўлса) эълон қилиш, нусха кўчириш ва тарқатиш туфайли вужудга келадиган муносабатлар киради.

Умумий қоидага кўра бу иш фақат унинг розилиги билан, унинг вафотидан кейин эса фарзандлари ва турмуш ўртоғининг розилиги билан амалга оширилиши мумкин. Лекин шуни ҳам назарда тутиш керакки, бундай шахсий номулкий муносабатлар фуқаролик ҳуқуқи билан тартибга солинади, бундай ҳолда у қонунда бевосита назарда тутилган бўлиши ёки шахсий номулкий муносабат моҳиятидан келиб чиқиши лозим.

Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси барча қонунчилик учун, жумладан, фуқаролик қонунчилиги учун раҳбарий манба ҳисобланади. Конституция у ёки бу муносабатни умумий ҳолда, конституциявий даражада нормалайди, фуқаролик ҳуқуқига доир қонунлар эса, уни тўлдиради, аниқлаштиради. Конституциянинг 18,27,36,42,53,54,56-моддалари бевосита фуқароли - ҳуқуқий муносабатларни тартибга солишга қаратилган.

Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси барча қонунчилик учун, жумладан, фуқаролик қонунчилиги учун раҳбарий манба ҳисобланади. Конституция у ёки бу муносабатни умумий ҳолда, конституциявий даражада нормалайди, фуқаролик ҳуқуқига доир қонунлар эса, уни тўлдиради, аниқлаштиради. Конституциянинг 18,27,36,42,53,54,56-моддалари бевосита фуқароли - ҳуқуқий муносабатларни тартибга солишга қаратилган.