Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

 
 
 
 
 
 
 
 
15.1-расм. Ғишт девордаги дераза: 
1 - иситиш батареяси учун девордаги махсус ўйиқ жой; 2 - дераза ости тахтаси; 
3 - деворнинг деразага туташган қисмидаги сувоқ; 4 - чорак; 5 - дераза устидаги 
туташтиргич (перемичка); 6 - ром кесакиси; 7 - очилмайдиган фрамуга; 8 - 
фрамуганинг ён чорчўпи; 9 - дераза тавақасининг устки чорчўпи; 10 - дераза 
тавақасининг остки чорчўпи; 11 - оралиқ чорчўп (горбылёк); 12 - форточканинг 
чорчўпи; 13 – форточканинг сув оқизғичи; 14 -тол қоғоз. 
Ром конструкциясида тавақалар сони битта, иккита ва учта бўлиши ҳам 
мумкин. Улар, юқорида айтиб ўтилганидек, очиладиган ва очилмайдиган 
қилиб кесакига бириктирилиши мумкин. Тавақаларнинг очилиш усуллари ҳам 
ҳар хил бўлади. Тавақалар ичкарига ёки ташқарига очиладиган, юқорига 
кўтариладиган, ён томонга суриладиган бўлишлари мумкин. Уч тавақали 
дераза ромларида барча тавақалар очиладиган бўлиши шарт эмас. Тавақалар 
бир қатламли ёки икки қатламли бўлади. Ҳар бир қатлам алоҳида ойнага эга 
бўлади. Икки қатламли дераза ромларида тавақалар алоҳида кесакиларга 

---

128 
осилиши ёки умумий кесакига, лекин бир-биридан камда 150 мм масофада 
осилиши мумкин (15.2-расм).
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15.2-расм. Дераза блокларининг деворга ўрнатилиши: 
а - ром кесакилари алоҳида ўрнатилган ҳол; б - ром кесакиси умумий бўлган 
ҳол; в - ром кесакисига жуфтлашган тавақалар осилган ҳол: 1 -ром кесакиси; 2 
ва 3 - тавақанинг устки ва остки чорчўплари; 4 - тавақанинг вертикал чорчўпи; 
5 - тавақадаги оралиқ чорчўп; 6 - тавақалар орасидаги тирқиш; 7 - конопатка; 8 -
ёғоч пробка; 9 -ташқи сув оқизғич; 10 -дераза ёнининг сувоғи; 11 –иситиш 
батареяси учун жой; 12 -дераза ости тахтаси; 13 -тешик ёпқич; 14 -тол: 15–ойна; 
16 - рейка; 17 - штапик. 
Икки қатламли ромларда тавақаларнинг жуфтлашган ҳолда жойлашган 
ечимлари ҳам мавжуд. Бунда ойналар орасидаги масофа 47 мм қабул қилинади. 
Ички тавақа одатда каттароқ бў лади ва бевосита ром кесакисига осилади. 
Ташқи тавақа эса ички тавақага осилади. Тавақалар бир-бирига махсус винтлар 
ёрдамида маҳкамланади. Уларни ойналарни тозалаш учун очиш мумкин. 
Жуфтлашган тавақалардан алоҳида жойлашадиган тавақаларга нисбатан кўпрок 
ёруғлик ўтади. 
Ромда тавақалар вертикал ёки горизонтал ҳолатларда жойлашиши 
мумкин. Горизонтал тавақаларни 
фрамуга
деб аталади. Улар ҳам очиладиган 
ёки очилмайдиган қилиниши мумкин. Фрамуга одатда вертикал тавақаларнинг 
устки қисмида жойлашади (15.1-расм). Вертикал тавақаларнинг бирортасини 
иккига бўлиб,