Fransuzcha: parlement

---

Parlament

Parlament — (inglizcha: parliament,

fransuzcha: parlement) davlatning davlat

hokimiyati organlaridan biridir. Parlament

vakillik muassasasi boʻlib, uning

deputatlari xalq tomonidan saylanadi va

Parlamentda uning manfaatlari himoya

qilinadi. Parlament qonunchilik

hokimiyatini amalga oshiradi, yaʼni

davlatning qonunlarini qabul qilishda

mutloq huquqqa ega boʻladi. Parlament

davlatning ichki va tashqi siyosatini

belgilash va amalga oshirishda

---

qatnashadi, davlat byudjetini tasdiqlaydi,

davlatning soliq asoslarini va umum

davlat soliqlari hamda yigʻimlari turlari

belgilab beradi. Parlament boshqa davlat

organlarini shakllantirishda davlatning

oliy mansabdor shaxslarini tayinlashda

qatnashadi — bu ishlarni yo oʻzi bajaradi,

yoki tegishli nomzodlar u bilan kelishib

olinadi. Parlament davlat qonunlari ijrosi

ustidan va ijroiya hokimiyati organlarining

faoliyati ustidan, yangi qonunlarning

tasdiqlanishi ustidan parlament

nazoratini amalga oshiradi. Parlament

aholi turli qatlamlari va guruhlarini, davlat

mintaqalarini jipslashtiruvchi organ boʻlib

xizmat qiladi.

---

Parlament bir palatali yoki ikki palatali

boʻladi (kamdan kam hollarda palatalar

koʻproq boʻlishi mumkin). Ikki palatali

parlamentda palatalarni biri umumxalq

vakilligi printsipida boʻladi. Uning

deputatlari hududiy saylov okruglari

boʻyicha saylanadi. Davlatning hududi

shunday okruglarga taqsimlanadi

(majoritar saylov tizimi) yoki

proportsianal (mutanosib) saylov tizimi

Oliy Majlis

 

binosi

---

boʻyicha, yaʻni siyosiy partiyalar va

harakatlar taklif etgan roʻyxatlar boʻyicha

yoxud aralash tizim boʻyicha saylash

oʻtkaziladi.

Palatalarning ikkinchisi davlatning

qismlaridan vakillik printsipida boʻladi.

Mazkur palata aʼzolari tegishli hudud

aholisi tomonidan, mintaqalarning qonun

chiqaruvchi majlislar tomonidan

saylanadi yoxud mintaqalardagi qonun

chiqaruvchi va ijrochi hokimiyatning

boshliqlari lavozimlarini egallab turganlari

tufayli palata aʼzosi boʻladilar, yo

boʻlmasa, mintaqalar ijroiya hokimiyati

organlari tomonidan tayinlanadilar.

---

Ikki palatali parlamentda palataning

tengligi va ayni bir vaqtda ishlashi

printsipidan kamdan kam foydalaniladi,

koʻpincha mustaqil ishlaydigan yuqori va

quyi palatalar deb atalgan printsip amal

qiladi, qonunchilik jarayoni quyi palatada

boshlanadi va u qabul qilgan qonun koʻrib

chiqish va maʼqullash uchun yuqori

palataga uzatiladi. Parlamentlar sessiya

tarzida ishlaydi. Sessiyalar parlamentning

yalpi majlislaridan yoki kasaba

majlislaridan, deputatlik qoʻmitalari,

komissiyalari, fraktsiyalari va

guruhlarning ishidan, parlamentdagi

tinglovlaridan va boshqa tadbirlaridan

iborat boʻladi. Ayrim parlamentlarning

deputatlari faqat sessiyalarda ishlaydilar,

---

boshqalari deputatlik mandati tan

olingach, avvalgi lavozimidan boʻshab

doimiy ishlash uchun parlamentga

oʻtadilar. Parlament davlatning

qonunlarini qabul qilishdan tashqari

qarorlar, bayonotlar, deklaratsiyalar,

murojaatnomalar, rezolyutsiyalar va

boshqa hujjatlarni ham qabul qiladilar.

Parlamentning reglamenti

(parlamentlarning reglamentlari)

parlamentni tashkil etishni tartibga

soluvchi asosiy hujjatdir. Bundan tashqari

parlament toʻgʻrisidagi, parlament

deputatlari (aʻzolari)ning maqomi

haqidagi, uning qoʻmitalari va

komissiyalari toʻgʻrisidagi qonunlar

---

hamda boshqa hujjatlar ham boʻlishi

mumkin.

Milliy tiklanish

Asosiy maqola: 

Jahon mamlakatlarining

parlamentlari

Jogorku Kengesh — Qirgʻiziston

parlamenti.

Oliy Majlis — Oʻzbekiston parlamenti.

Knessat

 - Isroil parlamenti.

Parlament tarixi

Parlamentda ovoz berish

Jahon mamlakatlarining

parlamentlari

---

Rada

 - Ukraina parlamenti.

Duma - Rossiya parlamenti.

Buyuk Millat Majlisi

 - Turkiya

parlamenti.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin.

Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

title=Parlament&oldid=2130147

" 

dan olindi

---

  Soʻnggi tahrir 5 oylar avval 213.230.103.103 tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).