|
ABU NASR FOROBIY
.
adolatga chaqiruvchi, nohaq jabrlanganlarga madad beruvchi, barchaga yaxshilikni va o’zi suygan go’zalliklarni ravo ko’ruvchi bo’lishi zarur. o’zi haq ish oldida o’jarlik qilmay, odil ish tutgani holda har qanday haqsizlik va razolatlarga murosasiz bo’lishi zarur. (o’n ikkinchidan), o’zi zarur deb hisoblagan chora-tadbirlarni amalga oshirishda qafiyatli, sabotli, jufatli, jasur bo’lishi, qo’rqoqlik va hadiksirashlarga yo'l qo'ymasligi zarur.
Mana shu barcha xislatlarning bir odamda jamlanishi amri mahol, zero bunday tug’ma fazilatlar sohibi bo’lgan odamlar juda kam uchraydi va ular nodir insonlardir. Mabodo fozillar shahrida shunday barkamol inson topilib qolsa, unda yuqoridagi fazilatlardan oltitasi, yoki beshtasi kamol topganida ham, u aql va zakovotda benazirligi tufayli fozillar shahriga rahbarlik qila oladi. Ba'zi mahallarda fozillar shahrida bunday odam yo’q bo’lib qolganida ham (vafot etganida, yoxud boshqa joyga ketgan vaqtida — tarjimori) ana shu imom (hokim) yoxud uning izdoshlari (agar mazkur imomdan so’ng birin-ketin shaharga boshliq bo’lsalar) chiqargan qonun va tartiblarga amal qilinadi.
Avvalgi imom o’rniga kelgan keyingi rahbarda ham yuqorida aytilgan xislatlar — fazilatlar yoshlikdan shakllangan bo’lishi zarur. Ana shunda bu keyingi imomda yana oltita fazilat hosil qilinishi zarur:
Birinchisi - donishmandlik.
Ikkinchisi - avvalgi imomlar o’rnatgan qonunlar va tartiblarni xotirida yaxshi saqlab qolish va ularga amal qilishi uchun quvvai hofizaga ega bo’lish.
Uchinchisi — agar avvalgi imomlar davridan biror (yoki bir qancha) sohaga taalluqli qonun qolmagan bo’lsa, bunday qonunni o’ylab topish uchun ijod, ixtiro qilish quvvatiga ega bo’lish.
To’rtinchisi — hozirgi haqiqiy ahvolni tez payqab olish va kelgusida yuz beradigan, avvalgi imomlar ko’zda tutmagan voqealarni oldindan ko’ra bilish uchun bashoratgo’ylik xislatiga ega bo’lish. Bu xislat unga halq farovonligini yaxshilash yo’lida kerakbo’ladi.
Beshinchisi — avvalgi imomlar o’rnatgan qonunlarga, shuningdek, avvalgilardan ibrat olib, o’zi yaratgan qonunlarga
42
FOZIL ODAMLAR SHAHRI
xalq amal qilishi uchun qizg’in so’zlash - notiqlik xislatlariga egabo’lish.
Oltinchisi — zarur hollarda harb ishlariga mohirona rahbarlik qilish uchun yetarli jismoniy quvvatga ega bo’lish; ham jang qilishni, ham sarkarda sifatida jangu-jadalga rahbarlik qilish uchun harbiy san'atni yaxshi bilish.
Mabodo shu xislatlarning barchasini o’zida jamlagan bir odam topilmasa, lekin ikki kishi birgalashib, shu xislatlarga ega bo’lishsa (ya'ni biri — donishmand, ikkinchisi — qolgan xislatlar sohibi bo’lsa) shu ikkovini fozillar shahriga rahbarlikka qo’yish zarur. Mabodo bir guruh odamlar birgalikda ana shu xislatlarga ega bo’lishsa (ya'ni — birida bu, ikkinchisida u, uchinchisida yana boshqa xislatlar bo’lsa) ana shu fozillar guruhini yurt rahbarligiga qo’yish zarur. Shu guruh a'zolari birgalashib, o’zaro kelishib harakat qilsa har biri fozil hokim bo’lishi mumkin. Mabodo biror zamonda fozillar shahrida hokimlik qilayotgan bir yoki bir necha kishida boshqa zarur xislatlar bo’lsayu, ammo, donishmandlik bo’lmasa, fozillar shahri yaxshi hokimsiz qoladi, bunday shahar halokatga yuz tutadi.
27. FOZIL SHAHARNING ZIDDI BO’LGAN SHAHARLAR HAQIDA SO’Z
Fozillar shahrining ziddi bo’lgan shahar - johillar shahri, benomuslar shahri, ayirboshlovchilar shahri, adashgan, zaloatdagi odamlar shahridir. Bu shaharlarning vakillari -ayrim odamlar ham fozillarning ziddi bo’lgan odamlardir.
Johillar shahrining aholisi baxt-saodatga intilmaydi, baxt-saodat nimaligini bilmaydi ham. Chunki, jaholatdagi odamlar hech qachon baxt topmagan va baxt saodatga ishonmaydi ham. Farovonlikka kelsak, jaholatdagi odamlar (haqiqiy obodlikni bilmasdan) ba'zilar nazarida baxtu-davlat bo’lib ko’rinadigan o’tkinchi, yuzaki narsalarni, mol-dunyoni, jismoniy lazzatlarni, xirsu-shahvatni, obro', amal, shon-shuhratni haqiqiy baxt, farovonlik deb o’ylaydilar. Shu ne'matlardan har biri jaholatdagi odamlar nazarida hayotdan maqsad, baxt-saodat bo’lib ko’rinadi.
43
Do'stlaringiz bilan baham: |
