|
Turistik korxonaning asosiy ko'rsatkichlari dinamikasi, ming so’mda (1-jadval)
Ko'rsatkich
|
Yil
|
O'zgarish, %
|
|
2017 yil
|
2018 yil
|
2019 yil
|
2018 yildan 2017 yilgacha
|
2019 yildan 2018 yilgacha
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
Sotishdan tushgan daromadlar
|
238 130
|
390 140
|
663 310
|
163.8
|
170.0
|
Shu jumladan turizmni boshqarish foydasi
|
75 350
|
120 640
|
225 580
|
160.1
|
187.0
|
Xodimlar soni, odamlar
|
293
|
300
|
305
|
102.4
|
101.7
|
Balans foydasi
|
85 190
|
153 300
|
221 990
|
180
|
144.8
|
Shu jumladan turizmni boshqarish foydasi
|
7 210
|
9 680
|
33 380
|
134.3
|
344.8
|
Ish haqi fondi
|
44 410
|
71 720
|
113 920
|
161.5
|
158.8
|
Asosiy vositalarning o'rtacha yillik qiymati. Shu jumladan:
|
163 000
|
526 540
|
674 130
|
323.0
|
128.0
|
Asosiy
|
145 910
|
505 780
|
638 620
|
121.5
|
126.3
|
Aylanma
|
170 90
|
20 760
|
35 510
|
121.5
|
171.2
|
tovar zaxiralari
|
6 880
|
10 370
|
19 310
|
150.6
|
186.2
|
Turizmni boshqarishning moliyaviy holatini ko'rib chiqamiz (2-jadval).
Turizmni boshqarishda foyda dinamikasi, ming so`m
Ko'rsatkich
|
Yil
|
|
|
Og'ish
|
|
O'zgarish,%
|
|
|
2017 yil
|
2018 yil
|
2019 yil
|
2019 yildan 2017 yil
|
2019 yildan 2018 yil
|
2019 yildan 2017 yilgacha
|
2019 yildan 2018 yilgacha
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Sotishdan tushgan daromadlar
|
75 350
|
120 640
|
225 580
|
15023
|
10494
|
299,4%
|
187,0%
|
Bilvosita soliqlar va ajratmalar
|
6370
|
10990
|
28360
|
21990
|
17370
|
445,2%
|
258,1%
|
Ishlab chiqarish xarajatlari
|
38860
|
61860
|
85930
|
47070
|
24070
|
221,1%
|
138,9%
|
sotishdan tushgan tushumga %
|
51,6%
|
51,3%
|
38,1%
|
31,3%
|
22,9%
|
-13,5%
|
-13,2%
|
Balans foydasi
|
7210
|
9680
|
33380
|
26170
|
23700
|
463,0%
|
344,8%
|
sotishdan tushgan tushumga %
|
9,6%
|
8,0%
|
14,8%
|
17,4%
|
22,6%
|
5,2%
|
6,8%
|
Foydadan to'lanadigan soliqlar
|
2280
|
3120
|
10120
|
7840
|
7000
|
443,9%
|
324,4%
|
Shu jumladan:
|
|
|
|
|
|
|
mulk solig'i
|
160
|
310
|
150
|
-10
|
- 160
|
93,8%
|
48,4%
|
daromad solig'i
|
2120
|
2810
|
9970
|
7850
|
7160
|
470,3%
|
354,8%
|
Sof foyda
|
4930
|
6560
|
23260
|
18330
|
16700
|
471,8%
|
354,6%
|
sotishdan tushgan tushumga %
|
6,5%
|
5,4%
|
10,3%
|
12,2%
|
15,9%
|
3,8%
|
4,9%
|
Foyda dinamikasini tahlil qilish turizmni boshqarishning barqaror moliyaviy holatidan dalolat beradi. Shunday qilib, uch yil davomida foyda miqdori 7210 ming so`mdan 33380 ming so`mgacha yoki 4 barobardan ortiq oshdi. Rentabellik darajasi 2017 yildagi 9,6 foizdan 2019 yilda 14,8 foizga yoki 5,2 punktga oshdi. Biroq, balans foydasi tarkibini o'rganish shuni ko'rsatdiki, uning asosiy ulushi asosiy faoliyatdan tashqari daromadlar hisobiga olingan (3-jadval).
Balans foydasining tarkibi,% 3-jadval
Ko'rsatkich
|
Yil
|
|
2017 yil
|
2018 yil
|
2019 yil
|
Balans foydasi
|
yuz
|
yuz
|
yuz
|
Shu jumladan:
|
|
|
|
amalga oshirishdan
|
-11.6
|
-47,0
|
38.5
|
boshqa tadbirlardan
|
18.4
|
|
|
operatsion bo'lmagan operatsiyalar bo'yicha
|
93.2
|
147,0
|
61.5
|
2019 yilda vaziyat tubdan o'zgardi. Turizm menejmenti sotishdan balans foydasining 38,5% miqdorida foyda oldi. Faoliyatdan tashqari daromadlar ulushi sezilarli darajada 93,2% dan 61,5% gacha kamaydi. Shu bilan birga, balans foydasida faoliyatdan tashqari daromadlarning katta ulushini ta'kidlash kerak. Ular 2019 yilda asosiy vositalarni ijaraga berish va moliyaviy investitsiyalar orqali olingan.
Daromadga ta'sir qiluvchi omillar jadvalda tahlil qilinadi.
Sof foyda o’zgarish tendentsiyalari, ming so`m (4-jadval).
Ko'rsatkich
|
Yil
|
O'zgarish darajasi,%
|
|
2017 yil
|
2018 yil
|
2019 yil
|
2005-2017 yillar
|
2019 yildan 2018 yilgacha
|
Balans foydasi
|
7210
|
9680
|
33380
|
134.3
|
3.4
|
sotishdan tushgan tushumga %
|
9.6
|
8.0
|
14.8
|
-1.6
|
6.8
|
Foydadan to'lanadigan soliqlar
|
2280
|
3120
|
10120
|
136.8
|
3.2
|
Balans foydasiga ulush
|
31.6
|
32.2
|
30.3
|
0,6
|
-1.9
|
Sof foyda
|
4930
|
6560
|
23260
|
133.1
|
3.5
|
sotishdan tushgan tushumga %
|
6.5
|
5.4
|
10.3
|
-1.1
|
4.9
|
Jadval ma'lumotlari. shuni ko'rsatadiki, hisobot yilida balans foydasining 3,4 baravar oshishi bilan soliqlar ham mutanosib ravishda - 3,2 baravarga oshgan. To'langan soliqlarning ulushi balans foydasining uchdan bir qismini tashkil qiladi. 2019 yilda ko'chmas mulkka soliq imtiyozlari berilishi hisobiga soliqlar ulushi 1,9 punktga kamaydi.
3.3. Daromadlilikni tahlil qilish
"TRAVEL NATION" MChJ turistik majmuasining foyda ko'rsatkichlari ancha yuqori, ammo ularning hajmini korxonaning ishlash darajasiga qarab baholab bo'lmaydi. Shu maqsadda turizmni boshqarishning rentabelligini tahlil qilamiz (5-jadval).
Jadval ma'lumotlari. 6 turizmni boshqarishning yuqori samaradorligi haqida xulosa qilish imkonini beradi. Hisobot yilida iqtisodiy rentabellik 14,92 foizni tashkil etdi. Muvaffaqiyatning asosi korxona resurslaridan foydalanishning yuqori samaradorligi edi. Shunday qilib, xarajatlarning rentabelligi, asosiy va aylanma mablag'lar, shuningdek, bir xodimga to'g'ri keladigan foyda ko'rsatkichlari 2018 yilga nisbatan 2019 yilda yuqori.
5-jadval
Turizmni boshqarish rentabelligi dinamikasi (sof foyda bo'yicha), ming so`m
Ko'rsatkich
|
Yil
|
2019 yilga nisbatan o'zgarish,%
|
|
2017 yil
|
2018 yil
|
2019 yil
|
2017 yil
|
2018 yil
|
Sotishdan daromad
|
6.6
|
5.4
|
10.3
|
3.8
|
4.9
|
Xarajatlarni qaytarish
|
12.69
|
10.6
|
27.07
|
14.38
|
16.47
|
Iqtisodiy rentabellik
|
15.32
|
8.26
|
14.92
|
-0,4
|
6.66
|
Mehnatga haq to'lash uchun mablag'lardan foydalanish samaradorligi
|
30.81
|
22.22
|
65,89
|
35.08
|
43.67
|
Asosiy vositalarning rentabelligi
|
20.86
|
9.74
|
17.37
|
-3.49
|
7.63
|
Aylanma mablag'larning rentabelligi:
|
|
|
|
|
|
har bir xodim uchun foyda
|
4.52
|
5.81
|
23.27
|
19.21
|
19.72
|
1000 so`m uchun foyda. aylanma mablag'lar
|
0,58
|
0,55
|
1.06
|
0,48
|
0,51
|
1000 so`m uchun foyda. tovar zaxiralari
|
0,72
|
0,63
|
1.2
|
0,48
|
0,57
|
Shunday qilib, "TRAVEL NATION" MChJ turistik majmuasi foydasining oshishiga birinchi navbatda quyidagilar yordam beradi: sotish hajmining oshishi; turistik mahsulot tannarxini va ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish; faoliyatni kengaytirish, yangi turistik mahsulotlar va xizmatlarni taklif qilish; assortimentdagi narx strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish; marketing kontseptsiyasidan foydalanish; turistik faoliyatni tashkil etishni takomillashtirish; samarali boshqaruv qarorlari.
Xulosa
Turistik korxonaning faoliyati asosiy maqsadga erishishga qaratilgan - maksimal foyda olish, bu foyda olish mexanizmini boshqarish va biznesning rentabelligini oshirish orqali yordam beradi. Menejment foyda va rentabellikni tahlil qilish, ularni rejalashtirish va oshirishning mumkin bo'lgan yo'llarini aniqlashni o'z ichiga oladi.
Rentabellik ko'rsatkichlari juda amaliy, ular barcha ishtirokchilarning manfaatlariga javob beradi: korxona rahbarlari - chunki ular barcha kapitalning rentabelligi haqida gapiradilar; potentsial investorlar va kreditorlar - ular investitsiya qilingan kapitalning daromadliligini ko'rsatadilar; mulkdorlar va ta'sischilar aksiyalarning rentabelligi to'g'risida xabardor qilinadi; tadbirkorlar - ular tomonidan ushbu sohadagi biznesning jozibadorligini baholash qobiliyati tufayli. Bundan tashqari, ular turizm korxonasining mavjud ishlab chiqarish salohiyatidan foydalangan holda kreditorlar, qarz oluvchilar va aktsiyadorlarni naqd pul bilan ta'minlash qobiliyatini namoyish etadi. Nihoyat, yuqori va barqaror rentabellik darajasi korxonaning raqobat kurashida g'alaba qozonishini ta'minlaydi va uning omon qolishiga yordam beradi.
Foydaning har qanday omillar ta'siriga bog'liqligini korrelyatsiya-regressiya tahlili yordamida ishonchliroq aniqlash mumkin. So'nggi paytlarda yalpi marja va joriy xarajatlarni o'zgaruvchan va doimiyga bo'lishga asoslangan foydani tahlil qilish usuli katta qiziqish uyg'otmoqda. U foydaning eng muhim omillarning kichik doirasiga bog'liqligini ko'rsatadi, bu esa uni shakllantirish jarayonini nazorat qilish imkonini beradi. Direkt-kosting tizimi ko'rsatkichlarning o'zaro bog'liqligini to'liqroq hisobga olish va individual omillarning foyda miqdoriga ta'sirini aniqroq o'lchash imkonini beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
