Foydani maksimallashtirish

2.Foydaning buxgalteriya me’yori (ARR)
Nazariy asoslari deyarli to‘liq mavjud emasligiga qaramay, ARR usuli hozirgacha keng qo‘llanilmoqda. PBP masalasida bo‘lgani kabi savol tug‘iladi: bu usuldan foydalanadigan kompaniyalar haqiqatdan ham farovonlikni maksimallashtirishga harakat qiladilarmi? ARR keng foydalanish kompaniya muayyan darajada boyligini oshirish maqsadi bilan uyg‘unlashtirgan holda, aftidan, buxgalteriya foydasi olishga harakat qilayotanidan dalolat beradi (bu masalalar ham 2-bobda muhokama qilingan). Biroq xuddi PBP holatida bo‘lgani kabi, ARRdan foydalanish ham boshqaruv malakasining yetishmasligini anglatishi mumkin. Aksariyat menejerlar moliyaviy hisobot hujjatlari – foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobot va boshqalardan foydalanishga odatlanib qolgan. Bu odamlar buxgalteriya ko‘rsatkichlari muayyan investitsiyaviy imkoniyatlarni baholash uchun to‘g‘ri kelmasligiga qaramay, diskontlangan pul oqimlari tushunchasi bilan emas, buxgalteriya tushunchalari bilan fikrlashni afzal ko‘rishadi – albatta, asosiy maqsad aksiyadorlar farovonligini oshirishdan iborat bo‘lgan hollarda. Bizningcha, menejerlar muayyan loyihaning moliyaviy hisobotga ta’siridan shunchaki xavotir olishadi.
Investitsiya qarorlarini nomoliyaviy baholash
Barcha kompaniyalar o‘z investitsiya qarorlarini ham imkoniyat bo‘yicha faqatgina qisman miqdoriy, moliyaviy baholashga asoslashiga oid dalillar mavjud. Chen (Chen, 1995) fond birjasida ro‘yxatga olingan 115 ta yirik Amerika sanoat kompaniyalari o‘rtasida so‘rovnoma o‘tkazdi. U AQSH firmalarini tadqiq qilgan avvalgi tadqiqotchilar kabi ularning o‘rtasida moliyaviy baholashning umume’tirof etilgan usullari ommaviyligini aniqladi. Umuman, diskontlash usullari (NPV va RR) PBP yoki ARR ga nisbatan mashhurroq edi, ammo investitsiyalarning barcha turlari uchun nomoliyaviy usullar diskontlash usullari singari juda yuqori kotirovkalangan va PBP yoki ARRni ancha ortda qoldirgan. Mazkur holatda nomoliyaviy usullar muayyan investitsiya loyihasi kompaniyaning umumiy strategiyasiga qanchalik mos kelishi, o‘sish salohiyatiga egaligi va mahsulotning raqobat vaziyatini va umuman kompaniya ahvolini yaxshilashga qodirligini tahlil qilishni o‘z ichiga olgan.
Ta’kidlash mumkinki, ushbu “nomoliyaviy” yondashuvlar, mohiyatan,
moliyaviy sanaladi, ammo ularni miqdoriy ifodalash qiyin. Misol uchun,
kompaniya kapitalni o‘zining umumiy strategiyasiga mos usulda joylashtirishni
xohlaydi, chunki bu uzoq muddatda istiqbolda boylikni oshirish uchun maksimal
salohiyatga ega bo‘ladigan sohalarda olib keladi, deb hisoblaydi.
Korporativ strategiya va investitsiyaviy baholash o‘rtasidagi o‘zaro aloqa
keyingi boblarda muhokama qilinadi.
3. Savdo tashkilotlari tomonidan aholining shaxsiy iste’moli uchun
kichik miqdorlarda sotiladigan ne’matlarga o‘rnatilgan baho chakana
baho deb atadi.
Oila budjetining o‘zgarishi, aholi daromadlari va xarajatlarini qay-
ta taqsimlash munosabati bilan chakana baholar o‘zgarganda bahoning
ijtimoiy funksiyasi vujudga keladi. Buning natijasida ijtimoiy ne’matlar
va xizmatlarning u yoki bu turlariga nisbatan iste’mol qilish oshadi yoki
kamayadi. Chakana baholarning oshishi turmush darajasini pasaytiradi
va aksincha, deb e’tirof etilgan. Biroq, agar bir vaqtning o‘zida chakana
baholar bilan birgalikda ulgurji baholar va aholi daromadlari ham o‘z-
garsa, bu “manzara” ko‘p omilliga aylanadi va baholar dinamikasining
turmush darajasiga ta’siri xususida xulosa chiqarish uchun yanada chu-
qurroq bo‘lgan tahlil zarur.