Foyda va rentabellik oshirish imkoniyatlarini aniqlash

§ Rag'batlantirish, asosiy element bo'lish moliyaviy resurslar korxonalar.
Barcha soliqlar va ajratmalar to‘langanidan keyin korxona ixtiyorida qolgan foyda ishlab chiqarish faoliyatini kengaytirish, ilmiy-texnikaviy va moliyaviy faoliyatni moliyalashtirishga yo‘naltiriladi. ijtimoiy rivojlanish korxonalar, xodimlarni moddiy rag'batlantirish;
§ Korxonaning bozor qiymatini oshirishning asosiy manbai. Kapital qiymatining o'sishi korxona tomonidan olingan foydaning bir qismini kapitallashtirish orqali ta'minlanadi. Kapitalizatsiya miqdori va darajasi qanchalik yuqori bo'lsa, uning sof aktivlari qiymati va shunga mos ravishda uni sotish, qo'shilish, singdirish va hokazolar davomida aniqlangan butun kompaniyaning bozor qiymati shunchalik ko'p bo'ladi;
§ Ijtimoiy, chunki barcha darajadagi byudjetlarning daromad qismini shakllantirishning asosiy manbai hisoblanadi. U byudjetlarga soliqlar shaklida kiradi va boshqa daromadlar bilan bir qatorda ijtimoiy ehtiyojlarni moliyalashtirishga, davlatning oʻz funksiyalarini va davlat dasturlarini bajarishini taʼminlashga sarflanadi.
Foydani shakllantirish. Korxonada sof foydaning taqsimlanishi
Foydani iqtisodiy kategoriya sifatida ko'rib, biz bu haqda mavhum gapiramiz. Lekin ishlab chiqarishni rejalashtirish va baholashda iqtisodiy faoliyat korxona, korxona ixtiyorida qolgan foydani taqsimlashdan foydalaniladi o'ziga xos turlari yetib keldi.
1-rasm. Foyda ko'rsatkichlarini shakllantirish mexanizmi
Foyda olish mexanizmi Foyda va zararlar to'g'risidagi hisobotda mavjud.
Yalpi (balans) foydani farqlash; soliqqa tortiladigan (hisoblangan) foyda; soliqlar va ajratmalardan keyin qolgan sof foyda; buxgalteriya hisobi, narx (sotishdan tushgan tushum) va buxgalteriya xarajatlari va vaqtinchalik, imkoniyat xarajatlarini hisobga olgan iqtisodiy foyda o'rtasidagi farq sifatida hisoblanadi.
Yalpi (balans) foyda (Pb) - korxonaning ma'lum bir davr uchun barcha turdagi ishlab chiqarish va noishlab chiqarish faoliyatidan olingan, uning balansida qayd etilgan jami, jami foydasi. Bunga quyidagilar kiradi:
Pb \u003d Pr + Pp.r ± Pv (Uv),
bu erda Pr - mahsulotni sotishdan olingan foyda, pul birliklari;
Pp.r. - mahsulot sotishdan olingan foyda, pul birliklari;
Pv (Uv) - operatsion bo'lmagan faoliyatdan olingan foyda (zarar), pul birliklari.
Mahsulotlarni sotishdan olingan foyda yalpi foydaning asosiy tarkibiy qismidir, chunki u mahsulotlarni (xizmatlarni) ishlab chiqarish va sotish bo'yicha muntazam ravishda amalga oshirilgan faoliyat natijalarini aks ettiradi:
Pr \u003d BP - S P - QQS - A - Hv
bu erda BP - mahsulotlarni sotishdan tushgan tushum, den. birliklar;
QQS - qo'shilgan qiymat solig'i, den. birliklar; A - aktsizlar; Cn - ishlab chiqarishning umumiy qiymati, den. birliklar; Hb - mahsulot sotishdan tushgan daromaddan to'lanadigan soliqlar, den. birliklar
Boshqa mahsulotlarni sotishdan olingan foyda yordamchi mahsulotlardan olingan daromadlarni (zararlarni) o'z ichiga oladi qishloq xo'jaligi, parklar, asosiy vositalar va boshqa turdagi mulklarni sotishdan olingan foyda.
Qism operatsion bo'lmagan operatsiyalardan olingan daromadlar mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish bilan bevosita bog'liq bo'lmagan operatsiyalardan korxona tomonidan olingan daromadlar, shu jumladan tekinga olingan pul mablag'lari va boshqa boyliklar (shu jumladan asosiy vositalar, inventar buyumlar, nomoddiy aktivlar, qimmatli qog'ozlar), ushbu qiymatlarni o'tkazish bundan mustasno. bitta egasi doirasida. Bundan tashqari, bu boshqa tashkilotlarning faoliyatida aktsiyadorlik ishtirokidan olingan daromadlar, mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlar, dividendlar, aktsiyalar, obligatsiyalar bo'yicha foizlar va boshqalarni o'z ichiga oladi. qimmatli qog'ozlar korxonaga tegishli bo'lganligi, olingan va to'langan iqtisodiy sanksiyalar (jarimalar, penyalar, jarimalar va boshqalar) miqdori.
Soliq solinadigan (hisoblangan) foyda (Pno) - daromad solig'ini to'lash uchun belgilangan hisoblangan ko'rsatkich. Amaldagi qonunchilikka muvofiq, soliqqa tortiladigan daromad quyidagicha aniqlanadi:
Pno \u003d Pb - Dus - Pln - Nned,
bu erda PND - daromadga soliq solinadigan foyda, den. birliklar;
Pln - imtiyozli soliqqa tortiladigan foyda, den. birliklar;
Nned - ko'chmas mulk solig'i, den.
birliklar
Daromad solig'i qimmatli qog'ozlar va unga tenglashtirilgan daromadlar bo'yicha olingan dividendlardan undiriladi.
Iqtisodiyotga, iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarga bilvosita ta'sir ko'rsatish, ishlab chiqarishni rag'batlantirish maqsadida davlat tashkil etadi soliq imtiyozlari faoliyatning ayrim turlariga yo'naltirilgan foyda bo'yicha. Masalan, quyidagilar daromad solig'iga tortilmaydi:
respublika dasturiga muvofiq Chernobil AESdagi halokat oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha faoliyat uchun amalda foydalanilgan foyda;
Ta'lim muassasalarining ishlab chiqarish sexlari, tajriba zavodlari, yordamchi xo'jaliklari va boshqa tashkilotlaridan olingan foyda amaliy mashg'ulotlar talabalar va o'quvchilar;
sanoat maqsadlari va uy-joy qurilishi uchun kapital qo'yilmalarni moliyalashtirish, shuningdek, ushbu maqsadlar uchun olingan va foydalanilgan bank kreditlarini to'lash uchun foydalaniladigan foyda;
Bolalar sog'lomlashtirish muassasalarini, xalq ta'limi muassasalarini, qariyalar va nogironlar uylarini, ob'ektlarni saqlashga yo'naltirilgan foyda uy-joy fondi, sog'liqni saqlash, bolalar maktabgacha ta'lim muassasalari, madaniyat va sport muassasalari, shuningdek, korxonalar ishtirokida ushbu maqsadlar uchun ushbu ob'ektlar va muassasalarni saqlash xarajatlari - shunga o'xshash muassasalar uchun byudjet mablag'lari hisobidan saqlanadigan xarajatlar me'yorlariga muvofiq va ba'zi boshqa xarajatlar; tegishli qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
Sof foyda- bu qonun hujjatlarida belgilangan soliqlar, ajratmalar, majburiy to‘lovlar to‘langanidan keyin korxona ixtiyorida qoladigan foydaning bir qismi.
Foyda hisobi- tadbirkorning o'zining hujjatsiz xarajatlari, shu jumladan boy berilgan foyda hisobga olinmagan holda buxgalteriya hujjatlari bo'yicha hisoblangan foyda. Iqtisodiy foyda daromad va daromad o'rtasidagi farqdir iqtisodiy xarajatlar, shu jumladan, umumiy xarajatlar bilan bir qatorda, muqobil (vaqt) xarajatlar. Odatda, iqtisodiy foyda buxgalteriya foydasidan tadbirkorning qoplanmagan o'z xarajatlari miqdori bo'yicha kamroq bo'ladi.
Foyda taqsimotining uchta eng keng tarqalgan yondashuvlari mavjud.
Birinchisi, iste'mol uchun sof foydani to'liq olib qo'yishdir. Egasi barcha sof foydani kapital bo'yicha dividendlar shaklida olib qo'yadi. Bunda korxona kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni moliyalashtirish manbasiga ega emas.
Ikkinchisi sof foydani iste'mol va jamg'arish uchun teng taqsimlash. Sof foyda ikki qismga bo'linadi - jamg'arish (foydani kapitallashtirish) va dividendlar (iste'mol fondi). Bu eng yaxshi variant moliyaviy strategiya. Bir tomondan, jamg'arishsiz korxonaning rivojlanishi bo'lmaydi, shuning uchun u mahsulot raqobatbardoshligining pasayishiga va sotish bozorlarining yo'qolishiga duch keladi. Boshqa tomondan, bankning diskont stavkasidan yuqori bo'lgan dividendlarsiz, aktsiyalar yoki qarzlarning navbatdagi chiqarilishi ko'rinishidagi yangi investitsiyalar oqimiga ishonish qiyin.
Uchinchisi - iste'molning jamg'arishdan ustunligi. Sof foydaning katta qismi jamoa shartnomasiga muvofiq xodimlarga mukofotlar va mukofotlar to'lash uchun iste'mol fondiga, mablag'larning bir qismi jamg'armaga (asosiy vositalarni sotib olish va o'sishga) ketadi. aylanma mablag'lar), minimal miqdor - egalariga dividendlar to'lash uchun. Bunday yondashuv korxonaning turg'unligiga va investitsiyalarning qisqarishiga olib keladi. Kapitalning past rentabelligi investorlarni jalb qilmaydi. Bunday holat tez-tez uchraydi davlat korxonalari yoki davlat aksiyalarining nazorat paketiga ega bo'lgan aktsiyadorlik jamiyatlarida.
Qoida tariqasida, korxonada sof foydani taqsimlashni rejalashtirish amaldagi ustav yoki jamoa shartnomasiga muvofiq amalga oshiriladi. Quyida biz xo'jalik amaliyotida eng keng tarqalgan, korxonaning xo'jalik faoliyati sohalarida foydani taqsimlash variantini keltiramiz.

2-rasm. Aksiyadorlik jamiyatining sof foydasini taqsimlash

Korxona ixtiyorida qolgan sof foyda quyidagilarga taqsimlanadi:
Sug'urta fondi yoki kutilmagan holatlar yuzaga kelganda tuzilgan zahira fondi uchun;
Amortizatsiya fondi va sof foydaning bir qismini o‘z ichiga olgan ishlab chiqarishni rivojlantirish fondiga (ishlab chiqarishni kengaytirish, rekonstruksiya qilish va takomillashtirish chora-tadbirlarini ilgari surish, yangi texnika sotib olish, joriy etish progressiv texnologiya); Ishlab chiqarishni ijtimoiy rivojlantirish jamg'armasiga (korxona balansida bo'lgan bino va inshootlarni, bolalar muassasalarini, poliklinikalar, madaniy-ma'rifiy va tibbiy muassasa va hokazo.);
Iste'mol fondi: (korxona xodimlarini moddiy rag'batlantirish, aksiyadorlarga dividendlar to'lash va boshqalar). Ishlab chiqarish, material va ijtimoiy ehtiyojlar sof foyda hisobiga korxona bozor sharoitlarini, aktsiyadorlarning manfaatlarini hisobga olgan holda jamg'arish va iste'mol fondi o'rtasidagi optimal nisbatni o'rnatishga intilishi va shu bilan birga ish natijalarini rag'batlantirish va rag'batlantirishi kerak. uning xodimlari.