Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar II xalqaro ilmiy anjumani

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
438 
mis oksidisirtiga titan 
oksidiniqoplash jarayoni 
mis va alyuminiy oksidlarini orasiga titan 
oksidini joylashtirish va o’tkazuvchanligini 
o’rganish 
Bu jarayon quyidagi tartibda amalga oshiriladi. 
Maxalliy 
bo’yoq 
maxsulotini anodga shimdirishda ultratovush chastotasidan va kichiki ampilitudada 
tebranuvchi mexanik tebranishlardan foydalanishning element samarasiga tahsirini 
kuzatish ishlari olib borildi. Sababai elektrodlarga (TiO
2
) ni joylashda qorishma 
tarkibidagi suyuqlik quritish jarayonida gaz xolatiga o’tishi va (TiO
2
) elementi 
xosil qilgan yubqa va qotgan qatlamni yorib chiqish xolati kuzatiladi. Ushbu 
fotoelementning avfzalligi uning yuqori sezuvchanligidir.
Harorat pasayishi metallarning o’ziga xos o’tkazuvchanligini ortiradi, bunda 
haroratdan qatiy nazar, har doim metalda erkin elektronlar mavjudligidir. 
Yarimo’tkazgichlarda esa aksincha, harorat pasayishi bilan o’tkazuvchanlik 
pasayadi. Bundan kelib chiqadiki, yarimo’tkazgichda erkin tashuvchilar 
(elektronlar va kovaklar) issiqlik harakati natijasida paydo bo’ladi. Tajriba shuni 
ko’rsatadiki, yarimo’tkazgichda erkin zaryad tashuvchilar paydo bo’lishi yorug’lik, 
yadroviy nurlanish ostida ham sodir bo’ladi. Ushbu holatlarda yuzaga keladigan 
zaryad tashuvchilar xisobidan paydo bo’luvchi o’tkazuvchanlikdan foydalanib 
yorug’likga sezgir qurilmalar hamda radiofaol nurlanish miqdorini o’lchovchi 
asboblar tayyorlanadi. Ikkala muvozanat va muvozanatsiz zaryad tashuvchilarning 
shakllanishi ko’p jihatdan yarim o’tkazgich materialining tuzilishida tozalik 
darajasiga bog’liq.
Ion o’tkazkazuvchanlikda oqim moddaning ionlari orqali o’tkaziladi, ion 
o’tkazuvchanlikning odatiy vakillari elektrolitlardir. Yarim o’tkazgich moddalar 
ham elektron, ham ionli bo’lishi mumkin.
Tajriba maqsadida indiy va ftor bilan ligerlangan shaffof o’tkazgichlar 
tanlandi va ular yordamida tajriba kuzatish va o’chash ishlari olib borilmoqda. 
qatlamlar sirtiga yupqa xolatda (TiO
2
)ni kislota bilan eritilgan xolatidagi pastasini 
joylaymiz. Buning plastinkani aylanuvchi disk markaziga joylab so’ngra atorofini 
pasta sochilib ketmasligi uchun berkitish, so’ngra plastinka markaziga pasta 
tomchisini joylash xamda aylanuvchi platformani xarakatga keltirish kifoya.

---