Fotoelektrik batareyaning volt amper va volt-vatt xarakteristikasini

---

1 

6

 -LABORATORIYA ISHI

QUYOSH 

FOTOELEKTRIK BATAREYANING  VOLT-

AMPER VA VOLT-VATT XARAKTERISTIKASINI 

O‘RGANISH 

Ishdan maqsad 

1. Quyosh  fotoelektrik  batareyasining    volt-amper  xarakteristikasini

olishni tajribada o‗rganish.

2. Quyosh  fotoelektrik  batareyasining

    volt-vatt  xarakteristikasini

olishni tajribada o‗rganish.

Qisqacha nazariy malumot 

Fotoelektrik  tizimlarda  asosiy  element  sifatida  quyosh  elementlari 

xizmat qiladi. 

Quyosh  elementlari  p-n  turli  yarimo‗tkazgichli  materiallardan  tashkil 

topgan. Quyosh nurlanishi yarimo‗tkazgichli material strukturasida yutilib 

elektron-kovaklar  juftligini  hosil  qiladi,  so‗ngra  p-n  o‗tish  orqali  ajratilib 

element  old  va  orqa  yuzasidagi  metall  kontaktlarda  yig‗iladi.  Quyosh 

elementlaridan  fotoelektrik  modullar  (quyosh  panellari), modullardan  esa 

quyosh batareyalari yig‗iladi.  

Quyosh elementlarini ommaviy ravishda ishlab chiqarish uchun asosiy 

material sifatida hanuzgacha kristall kremniy hisoblanadi. Hamma quyosh 

elementlarining 80% dan ortig‗i u asosida tayyorlangan tagliklardan iborat 

bo‗ladi. Quyosh nurlanishini  yaxshi  yutish qobiliyatiga ega bo‗lmasada u 

boshqa yarimo‗tkazgich materiallarga qaraganda qator afzalliklarga ega: 

1). Kremniy yer yuzasida kremniy oksidi shaklida keng tarqalgan. 

2).  Kremniy  zararli  va  faol  element  bo‗lmagani  uchun  atrof  muhitga 

zarar keltirmaydi. 

3).Mikroelektronika 

sanoatida 

kremniy 

texnologiyasi 

yaxshi 

o‗rganilgan. 

Kremniyli quyosh elementlarining  amaliyotdagi samaradorligi 10-19% 

atrofidadir.  Uning  yupqa  plenkalari  kaskad  quyosh  elementlarini 

tayyorlashda  ham  ishlatiladi.  Bu  materiallarning  kamchiligi  vaqt  o‗tishi, 

harorat  ortishi,  yuzasining  changlanishi  bilan  xarakteristikalarining 

yomonlashishidir, shuningdek yuqori texnologiyaligi, ishlab chiqarishdagi 

chiqimlilik ham hisoblanadi.  

Quyosh  panellari  (fotoelektrik  batareya)  odatda  ketma-ket  va  parallel 

ulangan quyosh elementlaridan tashkil topadi. 

---

2

 

Quyosh  panellari  ishonchli  elektr  energiyasi  manbasi  bo‗lishi  uchun  u 

tizimda  qo‗shimcha  elementlar  bilan  ta‘minlanishi  zarur:  kabellar, 

tizimning  turiga  (tarmoq  bilan  bog‗langan  FES,  avtonom,  rezerv)  bog‗liq 

ravishda  struktura,  elektron  invertor,  akkumulyator  batareyalari  to‗plami 

va  zaryad-razryad  kontrolleri.  Bunday  tizim  butunligicha  quyosh 

fotoelektrik sistema yoki quyosh stansiyasi deb nomlanadi. 

Fotoelektrik sistemalarning 3 ta asosiy turi mavjuddir: 

• Odatiy  holda  alohida  uylarning  elektr  ta‘minoti  uchun

qo‗llaniladigan avtonom FES 

• Tarmoq bilan bog‗langan FES

• Rezerv FES