Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish

D)
 400
8.Odamlarda tirnoq displaziyasi autosom dominant gen orqali boshqariladi. Qon guruhini 
boshqaruvchi gen 10 marganida masofada joylashgan. Tirnoqlari normal bo’lgan IV qon 
guruhiga ega bo’lgan erkak, II qon guruhi va tirnoq displaziyasi bilan kasallangan ayol (Ikkala 
belgi bo’yicha diterezigotali) bilan turmush qurgan. Bu nikohdan qanday genotip va fenotipga 
ega bo’lgan farzandlar dunyoga keladi.(olimpiada)
9. Odamda tirnoqlar va tizza suyaklarining kamchiligini yuzaga chiqaruvchi va qon gurhlarining 
ABO sisteasi bo’yicha aniqlovchi genlar autosoma xromosomasida joylashib, bir-biri bilan 
birikkan bo’ladi. Ularning orasidagi masofa 10 morganidaga teng. Ota-onalaridan biri II qon 
guruhli, ikkiknchisi esa III qon guruhli bo’lgan. II qon guruhli ota-onasi tirnoqlar va tizza 
suyaklarining kamchiligi kasallik bilan kasallangan. Ma’lumki, uning otasi I qon guruhli va sog’ 
bo’lgan, onasi IV qon guruhli va kasal bo’lgan. III qon guruhli otaning ota-onasi sog’ bo’lib. Bu 
belgilar bo’yicha gomozigotali bo’lgan. Shu oilada kasal bolalarning tug’ilish ehtimolini va 
ularning qon guruhlarini aniqlang. (olimpiada) 
 

---

Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish 
43 
 
Populyatsiya genetikasi
Populatsion statistik metod 
genetikaning eng muhim metodlaridan biridir. Populatsiyada u 
yoki bu allelning tashuvchilar soni (alohida olingan odam genotipini emas) va turli 
genotiplarning foizlardagi nisbati, ya’ni genofond strukturasi aniqlanadi. 1908-yili ingliz 
matematigi G. Xardi va nemis antropogenetigi V. Vaynberg hozirda Xardi-Vaynberg qonuni deb 
ataladigan formulani ishlab chiqishdi. Bu qonunga muvofi q, populatsiyada genotiplarning 
nisbatini hisoblab topish mumkin. Bitta genotip vakillari (masalan, retsessiv gomozigota – aa) 
sonini bilgan holda boshqa vakillarning (masalan, geterozigota –Aa) sonini osongina hisoblab 
topish mumkin. Bu metod yordamida populatsiyaning genetik strukturasi aniqlanadi, ya’ni 
normal va patologiyasi bo‘lgan genlarning nisbati hisoblab topiladi. Bu formula ideal 
populatsiya uchun ishlab chiqilgan bo‘lib, undagi ko‘rsatkichlardan cheklanishlar mutatsion 
jarayonning yo‘nalishi u yoki bu guruhlarning yashovchanligini aniqlash, populatsiyalarning 
kelajagini oldindan bashorat qilish imkonini beradi. 
1. Shortgorn qoramol zotining malla rangi oq rang ustidan chala dominantlik qiladi. Malla va oq 
rangli qoramol zotlarining duragaylari xoldor rangli bo’ladi. Shortgorn zotini ko’paytiruvchi 
xo’jalikda 4169 ta malla, 3780 ta xoldor va 756 ta oq rangli qoramollar olingan. Xo’jalikda malla 
va oq rang genlarining uchrash chastotasini aniqlang. Hisoblashlaringizni Xardi-Vaynberg 
qonuni asosida isbot qiling. (A genining chastotasi 0,7 a genining chastotasi 0,3)