Fiziologiyasi va gigiyenasi

  Nefronning  tu zilishl:
1  -  olib  keluvchi  tomir;  2 -  olib  chiquvchi  tomir:  3  -  koptokcha kapi- 
larlari;  4 -  kapsulalar bo'shlig'i:  5  -  egri-bugri  kanalchalar;  6 -  kapsula.
Buyrakning po'stloq  qismi  qizg'ish -  talg'ir rangda bo'lib,  uning 
qalinligi  5 -7  mm ni  tashkil  etadi, buyrakning m ag'iz qatlami ancha 
rangsiz b o ’ladi.
Buyraklarning  tuzilish  va  funksional  birligi  bo'lib  -   buyrak
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tanachalari  (nefronlar)  hisoblanadi.  Har  bir buyrakda  1  mln  ga  ya- 
qin  mikroskopik  tanachalar  sanash  mumkin.
Buyraklar  tanachalari  p o ‘stloq  qatlamdan  ikki  devoriy  kosani 
eslatuvchi  shakldagi  uncha  katta  b o im ag an   kapsuladan  boshla- 
nadi,  uning  ichida  esa  qon  tom irlar  kapillarlaridan  iborat  koptok- 
cha joylashgan.  Kapsula  devorlari  orasida  bo'shliq  b o iib ,  ulardan 
buyrak  kanalchaiari  boshlanadi.  U  egiladi-bukiladi  va  so‘ngra 
m ag‘iz  qatlamga  o ia d i.  Bu  egri-bugri  buyrak  kanalchalaridir.
Buyrakning  m ag'iz  qatlamida  buyrak  kanalchasi  to ‘g ‘rilanadi, 
tugun  hosil  qiladi  va  p o ‘stloq  qatlamiga  qaytadi.  Bu  verda  siydik 
kanalchaiari  yana  egilib  bukiladi  va  so’ngra  chiqaruvchi  yo'lga
-   yig'uvchi  buyrak  nayiga  tushadi.  Y ig‘uvchi  buyrak  naychalari 
birikib umumiy  chiqaruv y o ‘lini  hosil  qiladi.  Bu y o ila r  buyrakning 
m ag‘izli  qatlam  orqali  piram idaning  uchiga  qarab  o ‘tadi.
Har  qaysi  2-3  buyrak  piramidasi  o ‘zining  uchlari  bilan  q o ‘shi- 
lishib  birgalikda  so‘rg ic h la r  hosil  qiladi.  S o‘rg ich lard a  jud a 
ko'plab teshikchalar b o iib , ular bilan chiqaruvchi navchalartam om  
b o ia d i  va  ular  kosachaga  ochiladi.  Kosachalar  siydik  chiqaruvchi 
y o ila rn in g   boshlanishi  hisoblanadi.  Kichik  buyrak  kosachalari, 
bir-birlariga  qo'shilib.  2-3  ta  katta  buyrak  kosalarini  hosil  qiladi, 
ular  ham,  o 'z   navbatida,  buyrak jom iga  o ’tadi.
Buyrak jom i  -   voronka  shaklidagi  nozik  devorli  puch  holdagi 
bo'shliqdir.  Siydik  buyrak jom idan  siydik  pufagi  bilan  tutashgan 
siydik  y o ila rig a   tushadi.
Bitta nefrondagi kanalchalarning umumiy uzunligi 35-50 mm ni 
tashkil etadi.  Buyraklarda qariyib  130  km siydik o iu v c h i navchalar 
mavjud.  Bir  kecha-kunduzda  buyraklarda  170  1  suyuqlik  filtrlana- 
di,  chunki  undan  1,5  1 haqiqiy  siydik konsentratsiyalanadi  va orga- 
nizmdan tashqi  muhitga chiqarib tashlanadi.