Fiziologiyasi va gigiyenasi

6.  1. Taktil analizatorlari
Sezgi  a'zolariga tananing barcha  sohasida joylashgan retseptor- 
lar va muskullar.  qon tom irlar devoridagi  retseptorlar va boshqalar 
kiradi.  Analizatorlarning  miya  po\stlog'idagi  qismi  shikastlansa 
yoki  olib  tashlansa,  ta ’sir  murakkab  analiz  va  sintez  qilinmavdi. 
M asalan,  miya  po'stlog'idagi  eshitish  analizatorlari  joylashgan 
chekka  qismi  olib  tashlansa,  ta ’sirning  nozik  tabaqalanishi  y o ‘qo- 
ladi.
Asab  tizimining  faoliyati  uchun  tashqi  muhit  omillari  va  bosh­
qa  ta ’sirotchilar  doimiy  ravishda  butun  organizmga  ta ’sir  qilib  tu- 
rishi  kerak.  K o'pgina  sezgi  a ’zolarining  shikastlanishi  natijasida 
ta'sirning  ular  orqali  bosh  miyaga  yetarli  kelmasligi  tufayli  odam 
aktiv  faoliyatini  yo'qotadi,  doimo  uxlaydi,  bunday  odmani  saqla­
nib qolgan sezgi a ’zolariga ta ’sir etish bilangina uyg'otish mumkin. 
Tekshirishlardan m a ’lum bo'lishicha. sensor ta ’sirotning y o ‘qolishi 
diqqatni to'plash.  mantiqiy fikrlash,  aqliy  mehnat  qilish xususiyat- 
lariga  salbiy  ta'sir etadi.  Sezgi  a'zolari  orqali  ta'sim i  tashqi  muhit- 
dan,  ichki  a ’zolardan  retseptorlar  bo'ylab  qabul  qilinishi  tufayli 
organizmning  tashqi  va  ichki  muhiti  haqidagi  m a’lumotlar  bosh 
miyaga  yetib  boradi.
Axborotning  retseptorlardan  bosh  m iyaga borishi  natijasida  or­
ganizm  o 'z-o'zini  boshqaradi.  Masalan,  qonning  tarkibi  o'zgarsa.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shunga  yarasha  qon  tom irlar  devorida  qo'zg'alish,  torm ozlanish 
vujudga  keladi.
Organizmning  sensor  tizimlari  yoki  analizatorlariga  ko'rish, 
eshitish,  vestibular  apparat,  ta'm   bilish,  hidlash,  teri  va  ichki  a'zo- 
larda  sodir  bo'ladigan  o'zgarishlarni  qabul  qiladigan  interoretsep- 
torlar  yoki  visseral  sensor  tizim lar  kiradi.