Fiziologiyasi va gigiyenasi


Erkaklik jinsiy hujayralari



Download 12,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/252
Sana09.06.2022
Hajmi12,83 Mb.
#647569
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)

Erkaklik jinsiy hujayralari. 
Erkaklik jinsiy hujayralari - sper- 
m atazoidlar yoki jonzotlar erkaklik jinsiy bezlar - tuxumchalar 
yoki urug'donlarda katta miqdorda hosil bo'ladi. Tuxumchalar tos 
suyagidan tashqarida teri-muskul xaltachasida. qorin devorining 
oldingi qismi foizi hisoblanuvchi moshonkada yotadi. U rug'don- 
la rju ft jinsiy bezlar bo'lib, ular erkaklik jinsiy hujayralari - sper- 
matazoidlam i ishiab chiqaradi. Bundan tashqari, erkaklik jinsiy 
a'zolarining o ;sishini va ikkilamchi jinsiy belgilarini stimullovchi 
testosteron jinsiy gormonini ham ishiab chiqaradi.
Voyaga yetgan odam larda urug'donlarning massasi 20-30 g, 
8-10 yasharlik bolalarda 0,8 g. 15 yoshli bolalarda - 7 g ni tashkil 
etadi.
U rug’don (tuxumcha) tashqi tomondan fibrozli po'stloq bi­
lan qoplangan,va’ni uning ichki vuzasidan keyingi qismi bo'ylab 
unga ajratib turuvchi biriktiruvchi to 'qim a tutashadi. Ana shu tu- 
tashm adan yupqa biriktiruvchi bo'lm achalar tarmoqlanadi va ular 
bezni 200-220 ta bo'lakchalarga bo'ladi. Bu bo'lakchalarda urug* 
kanalchalari va oraliq biriktiruvchi to'qim alar farqlanadi.
Tuxumning keyingi qismiga urug'don ortig'i tutashgan b o'lib 
undan uzunligi 45-50 mm keladigan urug' chiqaruvchi yo'l (oqim) 
chiqadi. U rug'don ortig'ining bosh qismiga tuxumdan 10-12 ta 
ingichka olib ketuvchi kanalchalar chiqadi. Bu kanalchalar orqali 
urug'dondan urug' chiqariladi.
Tuxumning urug' kanalchalarida jinsiy jihatdan yetilganidan ke­
yin spermatozoidlarning hosil bo'lishi kuzatiladi (spermatogenez). 
Organizmning jinsiy faolligi davri davomida urug'don tinimsiz 
ravishda spermatozoidlarni ishiab chiqaradi. Lekin ular, tashqi 
muhitga vaqti-vaqti bilan chiqariladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Yetilgan spermatozoidlar boshchasi. o 'rta qismi va dumdan 
iborat bo'ladi, dumining qisqarilishi natijasida, spermatazoidlar- 
ning harakati ta'm inlanadi. Spermalarning harakati an ish tezligi
2-3 mm/min. Spermatazoidlarning to 'lig 'ich a yetilishi va jam lani- 
shi urug'don ortig 'i va urug'don pufakchalarida yuz beradi.
0 ‘simirlarning organizmi yetilish davridan boshlab kanalcha 
chi gal 1 iklarida bir kecha-kunduzda millionlab spermatazoidlar ho­
sil bo'ladi. Bir marta tashqariga chiqarilayotgan spermada 500 mln 
va undan k o'p spermatazoidlar chiqariladi. Yetilgan spermatazoid­
lar erkaklar organizmida bir oyga yaqin yashaydi. so ‘ngra qariydi 
va parchalanadi.
Jinsiy q o 'zg 'alish paytida urug'don ortig'ida yig'ilgan sper­
matazoidlar, urug'don ortig'i sekreti bilan urug‘ chiqaruvchi y o i
orqali urug'don pufakchalari tom on harakatlanadi. U rug'don or- 
tig'ining sekreti muhitni suyultiradi. bu bilan spermatazoidlarning 
tez harakatlanishini ta'm inlash bilan birga spermatazoidlarni faqat­
gina urug'don pufakchalaridagina emas, balki tashqariga chiqaril- 
ganidan keyin ham oziqlantiradi.
Jinsiy q o 'zg 'alish bilan bir vaqtda chiqishida siydik pufagidan 
siydik chiqaruvchi kanalning har ikki tom onidan ushlab turuvchi 
pufaksimon bezlar sekret ham ishlab chiqaradi. Bezning sekreti 
spermatazodlarning harakatchanligini faollashtiradi.
Kuchli jinsiy q o 'zg 'alish vaqtida siydik chiqarish kanalining 
keyingi qismiga avval pufakchasimon bezining sekreti ajratiladi, 
so'ngra spermatazoidlar va, nihoyat, urug'don pufaklarining ajrali­
shi yuz beradi. Prostata bezining sekreti va urug'don pufakchalari- 
ning spermatazoidlarning qo'shilishi natijasida sperma hosil b o 'la­
di. Har bir jinsiy akt paytida 1-6 ml gacha sperma ajraladi. Sperma 
siydik tanosil kanalining jinsiy a ’zoning bosh qismiga ochiladigan 
tashqi teshigi orqali chiqadi.
Jinsiy a ’zoning terisi uning boshini asosida olat chetlarini ho­
sil qiladi. Uning ichki tomonidan turli o'lcham lardagi vog' bezlari 
joylashgan bo'ladi, ularning sekreti esa, o 'z navbatida, oqimtir 
moyning hosil bo'lishida ishtirok etadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 12,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish