Fiziologiyasi va gigiyenasi


Bolalarning o ‘sish va rivojlanish jarayonlarida suvning



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet238/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

Bolalarning o ‘sish va rivojlanish jarayonlarida suvning
o ‘rni. 
Bolalar organizmida hujavra tashqarisidagi suv k o ‘p b o i a ­
di, ana shuning uchun bolalar organizmining suvliligi katta da- 
rajada o'zgarib turish xususiyatiga ega, v a ’ni bolalar organizmi 
ju da tez suvni yo'qotish va jud a tez jam lash xususiyatiga egadir. 
Yosh ulg‘ayishi bilan har 1 kg tirik vaznga zarur b o ig a n suvning 
miqdori kamayadi, ammo suvning mutloq miqdori esa ortadi. Uch 
oylik bola uchun uning har 1 kg massasi uchun 150-170 g suv ta- 
lab qilinadi, 2 yoshda bu ko'rsatkich 95 g va 12-13 yoshda - 45 g 
tashkil qiladi. Bir yoshli bolalarning bir kecha-kunduzlik suvga 
b o ig a n talabi 800 ml ni, to 'rt yoshda - 950-1000 ml, 5-6 yoshda
- 1200 ml, 7-10 yoshda - 1350 ml va 11-14 yoshda - 1500 ml ni 
tashkil etadi.
Bolalarning o ‘sish va rivojlanish jarayonida m ineral tuz-
larning ahamiyati. 
Hayotiylikning asosiy xususiyatlaridan biri 
b o ig a n qo'zg'aluvchanlik hodisasi mineral m oddalarning (natriy, 
xlor. kaliy) mayjudligi bilan bog'liq. Suvaklar, asab elementlari, 
muskullarning o'sish va rivojlanishi mineral moddalarning miq- 
doriga bog'liq. Ular qon reaksivasini (pH) aniqlaydi, yurak va asab 
tizim ining m o ia d il faoliyatini ta'm inlaydi, gem oglobinning hosil 
b o iis h i m e’da shirasi tarkibidagi xlorid kislota (xlor) sintezlanishi 
uchun foydalaniladi.
M ineral tuzlar hujayralarning hayot faoliyati uchun zarur b o ' Igan 
m a iu m osmotik bosimni hosil qiladi.
Yangi tu g ilg a n bolalarda mineral moddalar tana o g irlig in in g
www.ziyouz.com kutubxonasi


2,55 % ni tashkil etsa, voyaga yetgan odam larda - 5 % ni tashkil 
etadi.
Voyaga yetgan odamlar aralash ovqatlar bilan ovqatlanganda 
uning organizmi uchun zarur b o ‘lgan mineral m oddalarni ovqat­
lar bilan oladi. Odamlar faqatgina osh tuzini ovqatga, ovqatlarga, 
kulinariya ishlov berish vaqtidagina qo'shiladi. o'sayotgan bola or­
ganizmi ko'plab qo'shim cha mineral moddalarni tushishiga ehtiyoj 
sezadi.
Mineral m oddalar bolalarning rivojlanishi uchun muhim ahami- 
yatga ega, suyaklarning o'sishi, to g ‘aylam ing suyaklanish mud- 
dati va organizmdagi oksidlanish jarayonlarining holati kalsiy 
va fosforlar almashinuvi bilan b o g iiq . Organizmdagi oqsillar va 
yo g'lar almashinuvi, qon ivishi, muskullarning qisqaruvchanligi, 
asab tizim ining qo'zg'aluvchanligiga, odatda, kalsiy ta ’sir ko'rsa- 
tadi. Fosfor esa faqatgina suyak to'qim alarining rivojlanishi uchun 
zarur bo'lm ay balki asab tizimi, ko'plab bezli va boshqa a ’zolar- 
ning m o'tadil faoliyati uchun ham zarurdir.
Temir qondagi gemoglobin tarkibiga kiradi, bolalar organizmi­
ning kalsiyga bo'lgan talabi uning hayotining birinchi yilida qayd 
etiladi: bu yoshdagi kalsiyning miqdori 2 voshdagidan 8 marta, 
3 yoshlikdagidan 13 marta ko'pdir, so ' ngra organizmning kalsiy­
ga bo'lgan talabi pasadyadi va jinsiy yetilish davrida biroz ortadi. 
M aktab o'quvchilarining bir kecha-kunduzlik kalsiyga b o ig a n ta­
labi 0,68-2,36 g ni, bir kecha-kunduzlik fosforga bo 'lg an talab esa 
1,5-4 g ni tashkil etadi.
Maktab yoshdagi bolalar uchun kalsiy va fosfor tuzlarining maq- 
bul konsentratsiyasining o'zaro nisbati 1 g aten g b o is a , 8-10 yosh- 
da - 1 : 1,5, o'sm irlar va katta yoshdagi o'quvchilar uchun 1 : 2 
bo'lishi kerak. Ca va P tuzlarining bunday nisbati skeletning rivoj- 
lanishini m o ’tadilligini ta'm inlaydi. Sutda yuqoridagi tuzlarning 
nisbati ideal holatda, shuning uchun ham bolalarning oziqlanish 
ratsioniga sut, albatta, qo'shilishi shart.
Bolalarning temirga bo'lgan talabi, voyaga yetgan odam lamiki- 
ga qaraganda yuqori, (1 kg tirik vaznga bir kecha-kunduzda 1,2 mg 
dan to 'g 'ri ketadi, voyaga yetgan odam larda esa 0,9 mg). Bolalar
www.ziyouz.com kutubxonasi


bir kecha-kunduzda 2 5-40 mg natriy olishi, 12-30 mg kaliy va 12- 
15 mg xlor olishi kerak.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   234   235   236   237   238   239   240   241   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish