Fiziologiyasi va gigiyenasi


So‘lak ajralishining boshqarilishi



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet214/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

So‘lak ajralishining boshqarilishi. 
Iste'm ol ovqatlar, o g 'iz 
b o 'sh lig 'ig a tushganidan keyin, bir neeha sekund o'tgach, so'lak 
ajrala boshlaydi. O g'iz bo'shlig'ining ta'sirlanishiga so'lak bezlari­
ning bunday tezlikda javob berishi so'lak ajralishi reflektor ravish­
da asab tizimi ishtirokida bajarilishini ko'rsatib turibdi.
O g'iz b o 'sh lig 'ig a tushgan ovqatlar ta ’m sezuvchi nervlarni 
uchlarini qo 'zg 'atad i, ularda q o 'zg 'alish yuz beradi, bunda markaz- 
ga intiluvchi nerv tolalari orqali uzunchoq miyadagi s o ia k ajralish 
markaziga beriladi. Bu yerda q o 'zg'alishni markazga intiluvchi 
nervlardan markazdan qochuvchi nervlarga (simpatik va parasim- 
patik), v a ’ni s o ia k bezlariga boruvchi nervlarga berilishi amalga 
oshadi. Q o'zg 'alish s o ia k bezining sekretor hujayralarini qamrab 
oladi va m a iu m miqdordagi va tarkibdagi s o ia k ajraladi. Shartsiz 
s o ia k ajratuvchi refleks shunday bajariladi.
S o ia k faqat og'izga ovqat tushishi bilan ajralmasdan balki uni 
ko'rinishiga. hidiga, hattoki ovqat to 'g 'risid a gap yuritilganda 
ham so'lak ajraladi. Bu ham refleks, lekin maxsus, I. P. Pavlov to ­
monidan shartli refleks deb atalgan. Shartli reflektor mos ravishda 
s o ia k ajralishi. va'ni ovqatning ko'rinishi. hidi yoki mazzali ovqat 
haqidagi gap-so'zlar ovqat yeyish bilan bir vaqtda bajarilsa amalga 
oshadi.
Q izilo‘ngach. 
O g'iz b o 'sh lig 'id a maydalangan va s o ia k bilan 
to'yingan, oziqa luqm asiga aylangan oziqlar tanglay orqali avval 
halqumga so'ngra qizilo'ngachga tushadi. Q izilo'ngach-m uskul-
li nay bo'lib. voyaga yetgan odam larda 25 sm ga yaqin b o ia d i. 
Q izilo'ngachning ichki qatlami - shilliq - k o 'p qatlamli epiteliy bi­
lan qoplangan, yuqorigi qatlamida shox moddasi belgilari k o i’inib 
turadi. Epiteliy uni, unda dag'al oziqa luqmalari harakatlanganda
www.ziyouz.com kutubxonasi


qizilo‘ngachni himoya qiladi. Shilliq parda uzunasiga joylashgan 
qatlar hosil qiladi, bunda undan oziqa luqmasi o'tayotganda u an­
cha kengayadi.
Yosh bolalarda qizilo'ngach juda nozik, yengil jarohatlani- 
shi mumkin, qon tom irlariga juda boy. Yangi tug'ilgan bolalarda 
qizilo'ngachning uzunligi 10 sm ga yaqin, 5 yoshli bolalarda -
16 sm, 15 voshlilarda esa 19 sm ni Tashkil etadi.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish