Fiziologiyasi va gigiyenasi



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

Gormonlarning aham iyati 
Gormonlar moddalar almashi- 
nuviga ta ’sir qiladi. hujayralar faoliyatini boshqaradi. hujayralar
www.ziyouz.com kutubxonasi


membranasi orqali moddalar almashinuvi mahsulotlarini o'tishi- 
ni ta'm inlaydi. Gormonlar nafas olishga, qon aylanishiga, ovqat 
hazmiga, ta ’sir ko'rsatadi, ко “pay ish funksiyasi ham gormonlar 
ajralishi bilan b ogiangan.
Organizmning o'sishi va rivojlanishi, turli yosh davrlarining 
almashinishi, ichki sekretsiya bezlari faoliyati bilan bog'liq. Gor­
monlar to'qim alarning o'sishi va tabaqalanishiga ta ’sir ko'rsatadi. 
Gipofizning oldingi qismini funksiyasini pasayishi natijasida or- 
ganizmdagi oqsillar sintezi keskin pasayadi va buning natijasida 
organizm o'sishdan to'xtaydi. Qolqonsimon bez gormonlarining 
yetishmasligi natijasida to'qim alarning tabaqalanishi buziladi.
Bunga ju d a yengil ishonch hosil qilish mumkin, agar itbaliqning 
qalqonsim on bezi olib tashlanganida, itbaliq o'sadi. Lekin uning 
metamorfozi yetilgan baqaga aylanishi yuz bermaydi. Jinsiy bez­
larning rivojlanishi to'xtatilganida, ikkilamchi jinsiy belgilam ing 
rivojlanishi kechikadi yoki zaif rivojlanadi, gipofizning gonadotrop 
gonnonlarining yetarlicha ishiab chiqilmasligi jinsiy bezlarning 
yetilishini va spetsifik jinsiy hujayralarning hosil bo'lishini buza- 
di. Qolqonsimon bezning yod saqlovchi gormonlari regeneratsiya 
jarayoniga stimullovchi ta ’sir ko'rsatadi. Ularning ta ’siri ostida teri 
va muskullarning jarohatlari va singan suvaklarning bitishi tezla- 
shadi.
Gormonlarning ta’sir mexanizmi. 
Gormonlarning ta ’sir me- 
xanizmi haligacha to 'liq aniqlanmagan. Gormonlar o 'z ta ’sirini or­
ganizm ga hujayra membranalaridan o'tishini o'zgartirish yo'li va 
hujayra yadrolaridagi genetik jarayonlarni stim ullash y o ii bilan 
ferment tizim larini faollashtirish yoki to 'xtatish vo 'li bilan ta ’sir 
ko'rsatadi deb hisoblaydilar.
Gormonlar fermentlarga qo'shilib ularningg buzilishini o'zgarti- 
radi va bu bilan fermentativ reaksiyalarning kechishiga ta ’sir qiladi 
degan taxm inlar ham bor. Lekin gormonlarning bunday mexanizm- 
lar ta ’siri ularning ayrimlari uchungina ko'rsatilgan.
M e’daosti bezining gonnoni insulinning hujayra m embranala­
ridan glukozaning o 'tish xususiyatiga ta ’siri ju d a yaxshi o'rganil-
www.ziyouz.com kutubxonasi


gan, y a ’ni insulin membranalarning o'tkazuvchanlik xususiyatini 
yaxshilaydi. Xuddi shunday xususiyatga jinsiy gormonlar va o'sish 
gormoni ham egadir. Lekin buyrakusti bezining po'stloq qismining 
gormonlari; gidrokortizon va kortikosteronlar hujayra membra- 
nalarining o ‘tkazish xususiyatini pasaytiradi.
Deyarli barcha gormonlar. hujayralam ing genetik apparati orqa­
li ta'sir koi'satish xususiyatiga ega (m e’da osti bezi. qalqonsimon 
bez, buyrakusti. jinsiy bezlar. gipofizning gormonlari) va nuklein 
kislotalar oqsillarni sintezlanishida ishtirok etadi.
M asalan, insulin glukozaning parchalanishini bajaruvchi fer- 
mentlarning sintezlanishida faol ishtirok etadi. Bu gormonning 
taqchilligi paytida glukozaning parchalanish jadalligi juda pasayib 
ketadi, bu esa, o 'z navbatida. qon tarkibida glukozaning miqdorini 
ortishiga olib keladi.
K o'pchilik steriodli gormonlar axborotchi RNKning sintezla- 
nishini tezlashtiradi va shu yo'l bilan oqsillar va ayrim oqsil-fer- 
mentlarning sintezlanishini faollashtiradi.
Ayrim gormonlar hujayra yadrosiga kirib xromatin (oqsil va 
DNK kompleksi) bilan bog' hosil qiladi. y a ’ni genetik material bi­
lan birikadi va irsiy axborotlarning navbatma navbat va to'liq na- 
moyon bo'lishini boshqaradi.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish