Fizikaviy kimyo fanidan laboratoriya mashg`ulotlari uchun

Mualliflar.





1-laboratoriya ishi:Bekman termometrini sozlash.
Termometrni sozlash.
Krioskopik tajribalar o’tkazish vaqtida erituvchi va eritmaning haqiqiy muzlash temperaturalarini o’lchash talab qilinmaydi, balki shu temperaturalar ayirmasini juda aniqlik bilan o’lchash kerak. Buning uchun Bekman “differensial” (ayirma) termometrdan foydalaniladi. Odatda laboratoriyada uzunligi taxminan 50 sm keladigan termometr ishlatiladi. Bunday termometrning simob solingan joyi taxminan 3 sm, shkalasining asosigacha cho’zilgan kapillyari esa taxminan 24 sm, termometrning yuqori qismi taxminan 10 sm keladi. Simob yuradigan kapillyarning yuqori qismi egik, uchi keng va ozroq qismiga simob solingandir (3). Shkala hammasi bo’lib, odatdagidek, faqat 5 darajaga, har bir daraja esa 0.01 ⁰ ulushlarga bo’lingan bo’ladi, lekin katta qilib ko’rsatadigan shisha (lupa) dan foydalanib, temperaturani 0.002⁰ gacha aniqlik bilan sanab olish mumkin.

Termometr maxsus tarzda tuzilganligi uchun temperaturani o’lchashdan oldin uni har gal sozlash kerak. Krioskopik tajriba o’tkazishda termometr quyidagicha sozlanadi : avval kapillyardagi simob ustunining meniksi shkalaning yuqori qismidagi biror ulushi qarshisiga keltirilishi kerak; bu temperatura erituvchining muzlash temperaturasiga teng bo’ladi. Simob ustunini shkalaning istalgan joyigacha ko’tarishga quyidagicha kirishiladi. Termometrning simobli qismini yuqori tomonga ko’tarib ushlanadi, asta – sekin chertib simob termometrning yuqori qismiga o’tkaziladi , shundan so’ng termometr ehtiyotlik bilan to’ntarilib avvalgi holiga keltiriladi va termometrning past qismidagi simob to’ldirilgan idish yo qo’lda ushlab turib, yoki issiq suvga solinib isitiladi, bunda kapillar ichidagi simob termometrning yuqorigi keng qismidagi simob bilan tutashishi kerak. Shundan so’ng termometr erituvchining muzlash temperaturasidan 2-3 ^oC yuqori temperaturagacha sovutiladi, buning uchun termometr tegishli temperaturagacha isitilgan suyuqlikka botiriladi , suyuqlik temperaturasi esa oddiy termometr yordamida tekshirib turiladi. Termometr kerakli temperaturagacha sovugandan keyin ortiqcha simob kapillyar ustidagi simobdan ajratib yuborilishi, buning uchun esa termometrning yuqori qismidagi kapillyar o’tadigan keng joy chertilishi kerak. So’ngra termometr muzlayotgan erituvchisi bor stakanga botiriladi va kapillyardagi simob meniksi qaysi joyda turganligi tekshirib ko’riladi. Agar bunda meniks ancha pastroqda bo’lib, shkalaning qolgan qismi temperatura pasayishini o’lchashga kamlik qiladigan bo’lsa, kapillyarda simob ustuni tegishli balandlikka ko’tarilguncha, yuqorida qilingan ishlar takrorlanadi .