Fizikaviy jarayonlarni modellashtirish imkoniyatini beruvchi dasturiy vositlar orqali fizikaviy jarayonlarni modellashtrish

Foydalanilgan adabiyotlar:
1.K.A. Tursunmetov va b. Fizika. Ma’lumotnoma. – T.: “O‘zbekistonˮ. 2016. – 202 b.
2. K. Suyarov, Sh. Usmonov, J. Usarov. Fizika (Mexanika). 1-kitob. O‘qituvchiga yordamchi qo‘llanma: T.: “Yangi nashr” nashriyoti, – 2010.
3. A. G. Ganiyev, A. K. Avliyoqulov, G. A. Alimardonova. Fizika. I gism. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik. – T.: “O‘qituvchiˮ 2012. – 400 b.
4. A. G. Ganiyev, A. K. Avliyoqulov, G. A. Alimardonova. Fizika. II gism. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik. – T.: “O‘qituvchiˮ 2013. – 208 b.
5. L. Xudoyberdiyev, A. Husanov, A. Yunusov, J. Usarov. Fizika. Elektrodinamika. Elektromagnit tebranishlar 2-kitob. – T.: “O‘qituvchiˮ NMIU.– 2004.

Erkin o`qlar giroskoplar

ERKIN O`QLAR GIROSKOPLAR

Aylanma harakatni harakterlovchi fizikaviy kattaliklar

• 
  Aylanma harakatda quyidagi fizik kattaliklar mavjud
  
• 
  Burchak teklik,burchakli tezlanish,inersiya momenti,impuls momenti,kuch momenti,chastasa,davr kabi bir necha kattaliklar mavjud bo’labi.Biz hozir bir necha aylanma harakatda doir holatlar va kattaliklar bilan tanishib chiqamiz.
  

KUCH MOMENTI

• 
  Kuch momenti – bu jismni biror oʻq atrofida aylantiruvchi kuchning oʻlchovi. Chiziqli kinematikada kuch jismning tezlanishi sababchisi boʻlsa, aylanma harakatda kuch momenti burchak tezlanishning sababchisi hisoblanadi.
  
• 
  Kuch momenti vektor kattalikdir. Kuch momentining yoʻnalishi taʼsir etuvchi kuchning yoʻnalishiga bogʻliq.
  

INERSIYA MOMENTI

• 
  Jism massasini aylanish o’qigacha bo’lgan masofaning kvadratiga ko'paytmasiga aytiladi.
  
• 
  Inersiya momenti I harfi bilan belgilanadi. r radiusli aylana boʻylab harakatlanayotgan m massali jismning inersiya momenti quyidagi formula orqali topiladi:
  
• 
  I = mr^2
  
• 
  shu bilan birga, inersiya momentining SI dagi birligi : kg*m^2
  

IMPULS MOMENTI

• 
  O’qqa nisbatan impuls momеnti skalyar kattalik bo’lib, nuqtaga nisbatan impuls momеnti esa vеktor kattalikdir. Moddiy nuqtalar tizimining biror nuqtaning O nuqtaga nisbatan impuls momеnti dеb mazkur tizimdagi ayrim moddiy nuqtalarning o’sha O nuqtaga nisbatan impuls momеntlarining vеktor yig’indisiga aytiladi:
  
•