2.3. Eksperimental natijalar
Bu ishda Cs ning atomar oqimini hosil qilish uchun Knudsen
yacheykasidan foydalanildi. Cs oqimi vaqt mobaynida berkitilib, ochilib
turiladi. Zarrachalar oqimini boshqarish yuqorida keltirilgan zarrachalar
oqimini boshqarish qurilmasi yordamida amalga oshirildi. Knudsen
yacheykasining temperaturasi 310-330
ushlab turildi.
Ion toklarini ushlashda emitterga yerga nisbatan 300 V kuchlanish
berildi. Emitter harorati ВИМП-015М optik mikropirometr yordamida
nazorat qilib turildi.
Cs atomlarining sirtiy ionlashish tokining temperaturaga bog’liqligi
2.6-rasmda keltirilgan.
Sirtga tushayotgan zarrachalar oqimi ν=
at/
bo’lgan holda
termoemitter temperaturasi 980 K dan yuqori bo’lganda volfram emitter
sirtida amalda 100
li ionlashish kuzatiladi. Bundan foydalanib Knudsen
yacheykasining temperaturasiga bog’liq ravishda oqimlar baxolandi.
Oqimlarning Knudsen yacheykasiga bog’liqligi quyidagi jadvalda keltirilgan.
1-Jadval
Knudsen
yacheykasi
temperaturasi
ν
at/
60
2.5
80
165
100
44
120
62
2.6-rasm.
ionlari tokining temperaturaga bog’liqligi.
Shundan so’ng volframning W(100) qirrasidagi Cs atomlarining
adsorbsiya izotermalari olindi. Olingan izotermalar ikki temperatura uchun
bo’lib quyidagi 2.7- rasmda keltirilgan.
2.7-rasm ikki xil temperaturada Cs atomlarining W sirtidagi adsorbsiyasi
egri chiziqlari
1 -575 K
2 -555 K
Yuqori kritik temperaturalarda maksimumsiz bo’lib, bu narsa birinchi va
ikkinchi qatlamlardagi Cs atomlarining bog’lanish energiyalari bilan tushuntirilishi
mumkin. Haqiqatdan ham muvozanatli qoplanish darajasiga erishgandan so’ng
atomlar oqimini to’xtatib qo’yish emission tokni o’zgarmasligiga olib keladi 2.8-
rasm.
2.8- rasm Cs atomlari adsorbsiyasi izotermalari
Kritik temperaturalardan past temperaturalarda zarrachalarning oqimini
to’xtatib qo’yish emission tokining ortishiga olib keledi. Kritik temperaturalardan
yuqorida esa ma’lum vaqt o’tgandan so’ng emission tok kamayadi bu qoplanish
darajasining o’zgarishi, ya’ni Cs atomlari sonining kamayishi bilan tushuntirilishi
mumkin. Birinchi qatlamdan ikkinchisiga o’tganda bug’lanish issiqligi keskin
kamayadi.
Kritik temperaturalardan yuqori temperaturalarda birinchi qatlamdagi Cs
atomlari deyarli uchib chiqib ketadi va chiqish ishi ortib boradi, demak emission
tok kamayadi elektronlar toki, ionlar toki esa ortadi.
2.9-rasmda tokning temperaturaga bog’liqligi grafiklari keltirilgan .
2.9-rasm. Zarrachalar oqimi
at/
bo’lgan holda W sirtidan
Cs ionlari uchun
bog’lanish grafiklari.
Xar qanday muvozanatli qoplanish darajalari uchun adsorbsiyalanaotgan
atomlar va oqimlarning bug’lanish issiqligining tengligi quyidagicha aniqlanadi:
Bu yerdan
Bug’lanish grafiklari qiyaligi orqli bug’lanish issiqligi aniqlanishi mumkin. Biz
olingan natijalar bo’yicha quyidagi 2.10-rasmda keltirilgan bog’lanish grafiklarini
oldik.
2.10-rasm.
bog’lanish grafiklari.
formula yordamida hisoblashlarni amalga
oshirdik.
bu yerda N-optimal qoplanish darajalarida atomlar konsentratsiyasi.
2.10-rasmdagi
bog’lanish grafigi qiyaligidan
kelib chiqadi.
ionlari uchun esa ion toklarining o’zgarishi orqali
aniqlandi.Olingan natijalar shuni ko’rsatadiki, bo’sag’a temperaturalari atrofida
ionlar tokining vaqtga bog’lanishlari yuzaga keladi va bu hol
ionlarining
bug’lanish energiyalariga kuchli ta’sir qiladi. Biz bu holni sirtning chiqish ishi
o’zgarishi bilan tushuntirishga harakat qildik.
Do'stlaringiz bilan baham: |