Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
394 
2
CS
da natriyning sariq 
D
-chizig‘i uchun 
/
0042
,
0

V
, flintda 
/
09
,
0
05
,
0


V
og‘ishi mumkin. 
Ko‘p jismlarda 
V
yanada kichik: 
/
01
,
0
dan 
/
02
,
0
gacha oraliqdagi qiymatlarni oladi. Gazlarning 
burish qobiliyati yanada past. 
Magnit maydon ta’sirida hamma jismlar kutblanish tekisligining juda oz darajada bo’lsada 
aylantiradi, degan fikrga shubhalanishga asos yuk. Ferromagnit metallarning (Fe, Ni, So) juda yupka 
shaffof katlamlarida kutblanish tekisligi nihoyatda ko‘p buralgani kuzatilgan. Magnit maydoni 10 000 
E bo’lgan holda qalinligi 0,1 mkm bulgan temir qatlami 2
0
ga buraladi. Agar Verde qonunini tatbiq 
etish mumkin bulsa, u holda bu ma’lumotlardan temirning 
V
doimiysi 20
0
ga teng bulib chiqar edi. 
Biroq haqiqatda esa ferromagnit materiallarda kutblanish tekisligining aylanishi maydonning 
kuchlanganligiga emas, balki magnitlanganlikka proporsional ravishda ortadi. 
1-rasm. O‘lchanadigan qurilmaning umumiy 
ko‘rinishi 
2-rasm. Yorug‘lik qutblanish tekisligining 
magnit maydoni ta’sirida buralishi 
Aylantirish yunalishi magnit maydoni bo’ylab, qarab turgan kuzatuvchiga nisbatan shartli 
ravishda hisob qilinadi. Ko‘p moddalarda qutblanish tekisligi o‘ng tomonga, ya’ni elektromagnitning 
o‘ramlari o‘ralgan tomonga aylanadi. Bunday moddalar musbat moddalar deb ataladi. Biroq teskari 
tomonga aylantiruvchi moddalar ham bo‘ladi, ular manfiy moddalar deb ataladi. Hamma manfiy 
moddalar paramagnit atomlarga ega bo‘ladi. Biroq ko‘pchilik paramagnit jismlar va xamma diamagnit 
jismlar qutblanish tekisligini musbat yo‘nalishda (o‘ng tomonga) aylantiradi.