Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

ATOM ENRGIYASIDAN TINCHLIK MAQSADIDA FOYDALANISH” MAVZUSINI 
O‘QITISHDA “MUQOBIL IMKONIYATLAR TANLOVI” STRATEGIYASI ASOSIDA 
MUAMMOLI MASALALARNI TAHLIL QILISH 
 
1
Quvondiqov E. O., 
2
Amonov B. U. 
1
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti, 
2
Samarqand davlat universiteti
 
AES larning ishlash prinsipi haqida gapirishdan oldin unin yaratilish tarixiga biroz to‘xtalaylik. 
1951-yilda Sobiq Sovet ittifoqi hukumati atoqli olim Igor Kurchatovga Obninskda dunyodagi birinchi 

---

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
110 
AES ni yaratishga buyruq berdi. Loyiha atom energiyasidan tinchlik yo‘lida foydalanishning birinchi 
rejasi bo‘lishi rejalashtirilgan. Atigi 3 yil o‘tgach, ya’ni 1954-yil 26-iyul kuni 5 MVT quvvatga ega 
bo‘lgan tinchlik AES ishga tushdi. 
Bizning yurtimizda ham shu sohada ko‘plab ishlar olib borilmoqda. Atom energiyasini hosil 
qilish to‘g’risidagi muhtaram Prezidentimizning 2017-yil 8-noyabrdagi “Energiya resurslaridan 
oqilona foydalanishni ta’imlash chora tadbirlari to‘g’risida“ gi qonunning PQ-3379 sonli qarori hamda 
2019-yil 19-iyuldagi “O‘zbekiston Respublikasida atom energetikasini rivojlantirish” chora-tadbirlari 
to‘g’risidagi PF-5484-sonli farmoni O‘zbekistonda atom elektrostansiyasini (AES) qurishdan iborat 
bo‘ldi. 
Atom elektrostansiyasining ishlash jarayoni asosan, uran (U) 
yoki plutoniy (Pu) atomlari ishtirokida bo‘ladi. AES da urandan 
foydalanish uchun uran rudasi kukunga aylantiriladi. So‘ngra kukun 
tabletka ko‘rinishiga keltiriladi. U kichik kolbalarga preslanadi va 
1500 
o
C haroratda bir necha sutka kuydiriladi. Aynan mana shu uran 
tabletkalari yadroviy yadroviy reaktorlarga joylanadi. Bitta reaktorda 
bir vaqtning o‘zida 10 mln ga yaqin uran tabletkalari ishlatiladi. Uran 
235 va Plutoniy 239 izotopi yadroviy reaktorda parchalanib, o‘zidan 
kata miqdorda issiqlik ajratib chiqaradi.