Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
135 
o 
tana lokal sohalarining o’lim dozasidan maqsadli nurlantirilishi organizm holatiga nisbatan 
kuchsiz ta’sir ko’rsatishi mumkin;
o 
ayni bir xil dozaning ta’siri nurlantirish davomiyligidan bog’liq – nurlantirish davomiyligi 
pasayishi bilan zararlangan hujayralarning doimiy ravishda tiklanish jarayoni hisobiga shikastlovchi 
ta’sir susayadi;
o 
moddalar almashinuvi natijasida organizmga kiruvchi radionuklidlar alohida organlarda bir 
xilda to’planmaydi. Nafas olish, hazm qilish organlari va qalqonsimon bez – jigar – skelet – 
ketmaketligini hosil qiluvchi, yuqori radionuklid to’plash qobiliyatiga ega organlar eng intensiv 
nurlanishga uchraydi;
o 
nurlanish organizm immun tizimiga jiddiy zarar yetkazishi va uning turli kasalliklarga 
ta’sirchanligini oshirishi mumkin;
o 
muntazam ravishda nurlanishga uchrashning eng jiddiy oqibati (hatto nisbatan kuchsiz 
dozalarda ham) rak kasalligi bo’lib, birinchi navbatda leykoz – oq qon kasalligi turadi;
o 
har qanday nurlanish dozasida genetik buzilish yuzaga kelishi mumkin va doza oshishi bilan 
uning paydo bo’lish ehtimolligi oshadi. Qabul qilingan gipotezaga muvofiq inson organizmida genetik 
buzilishlarning uzoq nomoyon bo’lishlari ehtimolligi quyidagicha aniqlanadi:
B = qD (4) 
bu yerda q = 7·10
-2
– xavflilik koeffitsienti.
Radioaktiv nurlanishlarning radiatsion sharoitlarda ishlash, mahsulot va materiallardan iste’mol 
va ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun fodalanish jarayonida insonga ko’rsatadigan ta’sirini ruxsat 
etilgan dozagacha kamaytirish uchun tegishli radiatsion xavfsizlik qoida va me’yorlari ishlab 
chiqilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. 
Н.Н.Базарбаев, 
С.К.Махмудов, 
И.Т.Муминов, 
Б.Х.Мухаммадиев, 
И.Холбаев, 
М.Х.Чиндалиев, Ш.Х.Эшкобилов. Космогенный радилнуклид 
7
Ве в атмосферных выпыдениях 
2018 г. в г.Ташкенте. РИАК-12, НУУз, Ташкент, 2019, 3 с. 
2. 
Давыдов М. Г. И др. Радиоактивность приземного слоя воздуха. Обзор литературы. – 
Ростов-на-Дону, Изд-во ЮФУ, 2007. 67 с. 
http://Phys.rsu.ru/Web/Students/RadSec/13.pdf