Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

Teleskop.

Teleskop yordamida juda uzoq masofalar (galaktikalar, yulduzlar, planetalar) ni kuzatish ishlari olib boriladi.

Teleskop ikkita linza – okulyar va ob’ektivdan iborat.

Teleskopning kattalashtirishi quyidagicha:

.

Kuzatiladigan masofaning o’zgarishiga ko’zning moslashuvi ko’z akkomodasiyasi deyiladi

Akkomodasiyaning eng yaqin nuqtasi eng yaxshi ko’rish masofasi deyiladi. Normal ko’z uchun bu masofa d₀ = 25 sm.

Ko’zoynak

112-rasm

113-rasm

Ba’zi kishilarning ko’zi zo’riqmaganholda uzoqdagi buyumning tasvirini to’r pardada emas, balki uning oldida hosil qiladi (112-a,rasm). Bunday kishilar uzoqni yaxshi ko’ra olmaydilar. Ko’zning bunday nuqsoni yaqindan ko’rarlik deyiladi.yaqindan ko’rar ko’z buyumni biror masofagacha aniq ko’radi, undan uzoqlashsa ko’rish xiralasha boshlaydi.Va ko’z akkomodasiyasining eng uzoq nuqtasi cheksizlikda bo’lmaydi. Yaqindan ko’rar ko’zning eng yaxshi ko’rish masofasi ham 25 sm.dan kichik bo’ladi. Ko’zning yaqindan ko’rarlik nuqsoni sochuvchi linzalar o’rnatilgan ko’zoynak (-ko’zoynak) taqish orqali tuzatiladi. Parallel nurlar bunday linza orqali o’tar ekan ko’zga cheksizlikdan kelayotgandek ko’rinadi va tasvir to’r pardada xosil bo’ladi (112-b,rasm).

Ko’zning uzoqdagi narsalar tasviri to’r parda orqasiga tushishi bilan bog’liq nuqsoni uzoqdan ko’rarlik deyiladi. Uzoqdan ko’rar ko’zning eng yaxshi ko’rish masofasi 25 sm dan katta bo’ladi. Uzoqni ko’rarlik yig’uvchi linzalar o’rnatilgan ko’zoynak (+ ko’zoynak) taqish bilan tuzatiladi. Uzoqdagi narsalarni ko’rish uchun linzaning optikaviy kuchi parallel nurlar ko’zning to’r pardasida fokuslanadigan darajada bo’lishi kerak (113-rasm).

Agar nuqsonli ko’zning eng yaxshi ko’rish masofasi d₁ bo’lsa, bu ko’z uchun tavsiya etiladigan ko’zoynakning optik kuchi quyidagicha:

[dptr]

Bu yerda: d₀=25 sm,
4-ilova

Qaytayotgan va tushayotgan nurlar orasidagi burchak 70⁰ ga teng bo’lishi uchun yassi ko’zguga nur qanday burchak ostida tushishi lozim?

Berilgan	Echish
Hisoblash

[7]dan 134, 136, 138, 140, 142, 144, 146 masalalarni birin ketin yechtiradi
5-ilova

Mustaqil ish uchun vazifa: [7]dan. 135, 137, 139, 141, 143, 145, 147, 149, 151, 153