Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Zaryadli zarralarning o‘zgarmas me’yordagi
oqimi  o‘zgarmas tok deb ataladi. O‘z-
garmas tok manbayi deb, musbat va
manfiy qutbga ega bo‘lgan va o‘zgarmas
tokni hosil qiladigan manbaga aytiladi.
Quyida bir necha xil o‘zgarmas tok hosil
qiluvchi manbalarning tuzilishi va ishlashini ko‘rib
chiqamiz. Ularning barchasida kimyoviy energiya
elektr energiyaga aylanadi.
Galvanik elementlar
Cho‘ntak fonari, ko‘chma radio, magnitofon va
boshqa elektr asboblari uchun elektr manbayi sifa-
tida galvanik elementlardan foydalaniladi.
Galvanik elementda kimyoviy energiya
elektr energiyaga aylanadi.
Eng sodda galvanik element sulfat kislotaning
suvdagi eritmasiga botirilgan rux (Zn) va mis (Cu)
qoplamalaridan iborat (37-rasm). Rux va kislotaning
o‘zaro kimyoviy reaksiyasida rux plastinka erib,
musbat zaryadli zarralarini (ionlarini) eritmaga
berib, o‘zi manfiy zaryadlanadi, musbat ionlar esa
mis plastinkada to‘planadi. Zaryadlangan plastin-
kalar orasida elektr maydon vujudga keladi.
Agar mis va rux qoplamalar, ya’ni galvanik element qutblari o‘tkazgich
orqali lampochkaga ulansa, o‘tkazgichdan tok o‘tadi va  lampochka yonadi.
Bunday eng sodda galvanik elementni italiyalik fizik Alessandro Volta kashf
Alessandro Volta
(1745−1827)
37-rasm
38-rasm
Yelim