Fizika,2 qism 20

Àtîm yadrîsining tuzilishi. Rus fizigi D.I.Ivànånkî và nåmis

fizigi  V.Gåyzånbårg àtîm  yadrîsi  –  prîtîn  và  nåytrînlàrdàn

tàshkil  tîpgàn,  dågàn  g‘îyani  îlg‘à  surgànlar.

Prîtîn  (p)  –  vîdîrîd  àtîmining  yadrîsi,  1919- yildà

Råzårfîrd và uning õîdimlàri tîmînidàn kàshf qilingàn. Elåktrîn-

ning zàryadigà tång musbàt zàryadgà egà. Òinchlikdàgi màssàsi

m

p

=  1,6726 · 10

-27

  kg  »  1836m

e

,  bu  yerdà  m

å

  –  elåktrînning

màssàsi.

Nåytrîn (n) – 1932- yildà ingliz fizigi J.Chådvik tîmînidàn

kàshf  qilingàn.  Elåktr  nåytràl  zàrrà.  Òinchlikdàgi  màssàsi  m

n

=

= 1,6749 · 10

-27

  kg  »  1839m

e

.

Prîtîn và nåytrînlàrni birgàlikdà nuklînlàr dåyishàdi (lîtin-

chà  „ nucleus“  –  yadrî  so‘zidàn  îlingàn).  Àtîm  yadrîsidàgi

nuklînlàrning  umumiy  sîni  màssà  sîni  (À)  dåyilàdi.