Fizika va kimyo

Issiqlik effektini temperaturaga bog‘liqligi.

Kirxgoff qonuni

Biz yuqorida ko‘rdikki: o‘zgarmas xajmdagi sistemaga (jismga) berilgan issiqlik ichki energiyaning o‘zgarishiga (Qvg‘U); o‘zgarmas bosimda esa entalpiyaning o‘zgarishiga (Qp g‘ H) teng ekan, chin issiqlik sig‘imi tenglamasini eslab quyidagini yozish mumkin.

C_v g‘ (U/T)_V C_p g‘ (H/T)_p

Boshqa tomonidan o‘zgarmas bosimda jarayon issiqligini temperaturaga bog‘liqliqligini ko‘rsak. O‘zgarmas bosimdagi jarayon issiqlikdan (N) temperatura bo‘yicha xususiy hosilasini olsak va yuqoridagi tenglamani hisobga olib quyidagini yozish mumkin.

( )_g‘()_g‘S _p

xuddi shuningdek xajm o‘zgarmas bo‘lgan sharoit uchun quyidagicha yozish mumkin

(U/dT)_vg‘(U/dT)_vg‘C_v

Bulardan

(dH/dT)_p g‘ C_p (1) (2)

larni hosil qilamiz. Bu erda Sr, Sv lar pg‘const va Vg‘const bo‘lgandagi jarayonlarda issiqlik sig‘imini o‘zgarishidir.

Oxirgi ikki tenglama Kirxgoff qonuni tenglamalari deb ataladi. Biror T temperaturadagi issiqlik effektini hisoblash uchun yuqoridagi (1) va (2) tenglamalarni integrallash lozim:

izoxorik jarayon uchun

Bu tenglamalar bo‘yicha issiqlik effektlarini hisoblash uchun Sr ning temperaturaga bog‘likligi ma’lum bo‘lishi kerak.

Katta aniqlik talab qilinmaydigan va temperaturalar farqi kichik bo‘lganida Sr g‘ ag‘sonst ga taxminan teng deb olish mumkin. Unda yuqoridagi tenglamani qo‘yidagi ko‘rinishda yozish mumkin.

yoki a  Sr²⁹⁸ deb olsak

Goxida Crg‘0 deb taxminiy hisoblar qilish mumkin

Aniqroq natijalar olish uchun issiqlik sig‘imining temperaturaga bog‘liq (ilgari berilgan) interpolyasion tenglamalardan foydalanish mumkin. YA’ni issiqlik sig‘imi o‘zgarishi uchun

S_g‘as^d^s^^

yozish mumkin. Bu ifodani Kirxgoff tenglamasiga qo‘yib, integrallab quyidagi ifodani olish mumkin.

a__^_^s^_^d^_^c^_

Co‘ngi tenglama bo‘yicha biror teperaturadagi issiqlik effektini hisoblash topish uchun, biror temperaturadagi (odatda Tg‘ 298^O K ga) issiqlik effekti   ma’lum bo‘lishi va a _ s d c^ larni bilish lozim. Bu koeffensientlarni ma’lumotnomalardan olinadi va ular o‘sha erda ko‘rsatilgan temperaturalar oralig‘idagina joiz bo‘ladi.

Tayanch so‘z va iboralar izohi.

Sistema - tashqi muhitdan real yoki xayolan ajratilgan va bir – biri bilan doimiy ta’sirda bo‘lib turgan moddalar (jismlar) yoki moddalar guruhidir.

Ekstensiv xossalarga sistemaning massasiga bog‘liq bo‘lgan xossalar (sistema xajmi, massasi va boshqalar) kiradi.

Sistemaning kamida bir termodinamik parametrning o‘zgarishiga termodinamik jarayon deyiladi.

Hosil bo‘lish issiqligi - deb 1 mol birikmaning oddiy moddalarda hosil bo‘lishda chiqadigan yoki yutiladigan issiqlikka aytiladi.

Issiqlik sig‘imi deb, 1 massa birligida moddani 1K ga isitish uchun ketgan issiqlik miqdoriga aytiladi.