Fizika va kimyo

Termodinamikaning muhim vazifasi – tartibsiz harakatni iloji boricha tartibli harakatga aylantirish, issiqlik yordamida qanday qilib ko‘p ish bajarish mumkin – shuni hal qilish.

Termodinamikada quyidagi bo‘limlar bor:

1.	Umumiy yoki fizikaviy termodinamika. Bu bo‘lim energiyaning umumiy o‘zgarish qonunlarini o‘rganadi.
2.	Texnik termodinamika. Issiqlikning mexanik ishga aylanish qonuniyatlarini o‘rganadi.
3.	Kimyoviy termodinamika. Kimyoviy reaksiyalarda va fizikaviy jarayonlarda sodir bo‘ladigan energiya o‘zgarishlarini o‘rganadi.

Termodinamikaning bir qancha qonunlari mavjud. Ularni yaxshi tushunish uchun ba’zi bir terminlar, tushunchalar va qiymatlar bilan tanishib olish lozim. Termodinamikada o‘rganiladigan ob’ekt sistema deyiladi.

Sistema – termodinamik jihatdan o‘rganish uchun tashqi muhitdan ajratib olingan, doimo bir-biri bilan o‘zaro munosabatda bo‘lgan jism yoki jismlar guruhi.

Tashqi muhit – sistema bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki juz’iy aloqada bo‘lgan hamma narsa. U shunday katta o‘lchamga egaki, u tomondan issiqlik berilishi yoki olinishi uning haroratiga ta’sir etmaydi.

Termodinamik sistemaning bir holatdan boshqa holatga o‘tishi – jarayon (protsess) deyiladi.

Tashqi muhit bilan ta’sirlashishiga qarab sistemalar ochiq, yopiq, izolirlangan sistemalarga bo‘linadi.

1. Ochiq sistema – tashqi muhit bilan ham modda, ham energiya almashadi.

masalan: ochiq kolbadagi eritma.

2. YOpiq sistema – tashqi muhit bilan modda almashmaydi, energiya almashadi.

masalan: usti yopiq kolbadagi eritma.

3. Izolirlangan sistema – tashqi muhit bilan modda ham, energiya ham almashmaydi.

masalan: termostatda sodir bo‘ladigan kimyoviy reaksiya. Amalda bunday sistema bo‘lmaydi.

Tashqi muhit bilan energiya almashmaydigan sistemalar ham mavjud. Ular adiabatik sistemalar deb ataladi.