2.2 Yog’och materialining xossalari.
Yog`ochning metall mahkamlagichlarni ushlab turish xususiyati, Mixlarni yog`och tolalariga perpendikulyar oqqanda, ular tolalarni qisman qirqadi, qisman egadi, yog`och tolalari suriladi va mixning yon sirtlarini siqadi, bu ishqalanish kuchi mixni yog`ochda ushlab turadi.
Istalgan daraxtga qarab, uni uchta asosiy qismdan iboratligini ko’rish mumkin: novda, tana va ildiz. Shox-shabba, barg, igna tutgan novdalarning vazifasi o’sayotgan daraxtni oziqlantirishdan iboratdir. Keng masofada tarqalgan shox-shabbalarda katta yuzaga ega bo’lgan barg va ignachalar o’sadi va ular kuyosh nuri ta’sirida nurlanadi. Barg va ignalar havo tarkibidagi oz miqdordagi uglekislotani yutib, uni daraxt rivojlanishi uchun zarur bo’lgan kimyoviy moddaga aylantirish xossasiga ega.
Daraxt tanasining vazifasi tuproqdan suv va uning tarkibidagi mineral hamda organiq moddalarni barglarga uzatishdan iborat. Suv bilan birga tuproqdagi uglekislota erigan holatda bargga uzatiladi. Erigan uglekislota va havodan yutilayotgan uglekislota yordamida daraxtning organiq moddalari hosil bo’ladi. Barglarda ishlab chiqariladigan organiq ozuqa moddalar daraxtga va qisman ildizga oqib tushadi. SHunday qilib daraxt tanasi ildiz va shox-shabbalarni boglab turuvchi va ozuqa moddalarni almashinish funktsiyasini bajaruvchisi zveno hisoblanadi. Barg va tana orasidagi ozuqa moddalarni almashinishida shox-shabbalar xizmat qiladi. Daraxt tanasi shoxlarni vertikal holatda ushlab turuvchi mexanik funktsiyani ham bajaradi. Barg va butalardan tarkib topgan shoxlarning keng yuzasi kuchli shamol vaqtida tanani katta mexanik kuchlanish ta’sirida egilishga majbur etadi, shuning uchun daraxt haddan ziyod mustahkam bo’lishi kerak. Tana shuningdek daraxtning yashash davrida sarflaydigan ozuqa moddalarni saqlash uchun ham xizmat qiladi.
Yog`ochni sinashda berilgan o`lchamdagi mix yoki shurupni sug`urib olish uchun kerak bo`ladigan kuch kgk da yoki solishtirma kuch kgk/sm2 da aniqlanadi.
Sug`urib olishga qarshilik kattaligi tolalarga nisbatan yo`nalishga, yog`ochning turi va zichligiga bog`liq, yog`ochning toresiga qoqilgan mixni sug`urib olish uchun tolalarga ko`ndalang qoqilgan mixni sug`urib olishga karaganda kam (10—50%) kuch kerak bo`ladi. Yog`och qancha zich bo`lsa, mix yoki shurupni sug`urib olganda shuncha ko`p qarshilik ko`rsatadi.
Masalan, zichligi 800 kg/m3 bo`lgan grab yog`ochiga mix qoqish va sug`urib olish uchun zichliti 500 kg/m3 bo`lgan qarag`ay yog`ochiga nisbatan to`rt marta katta kuch kerak bo`ladi.
Nam yog`ochga mix qoqish oson, biroq yog`och quriganidan keyin mixni ushlab turish susayadi. Yog`ochlardan shurupni sug`urib olishga qarshilik mixga nisbatan ikki marta ortiq bo`ladi.
Yog`ochning mix va shurupni sug`urib olishga ko`rsatadigan qarshiligi GOST 13395 – 67 ga muvofiq aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |