“Fizika” ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun

2.2.2-jadval. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi

fizika fani bo’yicha B1 daraja uchun ta’lim mazmuni

Fizika bo’limi			MexanikA
Majburiy minimal o’quv materiallari			Fazo va vaqt. Sanoq sistemasi. To’g’ri chiziqli notekis harakatda tezlik, tug’ri chiziqli tekis o’zgaruvchan harakat va uning tenglamalari. Harakatni grafik ravishda tasvirlash. Jismlarning erkin tushishi va uning tenglamalari. Yuqoriga tik otilgan jism harakati. Egri chiziqli (aylanma) harakat, egri chiziqli xarakatda oniy tezlik. Jismning aylana bo’ylab tekis harakati. Aylanma harakatni xarakterlovchi kattaliklar: burilish burchagi, burchak tezlik, aylanish chastotasi va chiziqli tezlik. Aylana buylab tekis xarakatda tezlanish-markazga intilma tezlanish. Aylana buylab notekis harakat. Tangenstial tezlanish. Burchak tezlanish. Aylanma harakatni uzatish: tasmali, tishli va frikstion uzatmalar. Gorizontal va gorizontga burchak ostida otilgan jism harakati. Nyuton qonunlari, ularning tajribalarda tasdiqlanishi hamda bajarilish shart-sharaitlari. Inerstial va noinerstial sanoq sistemalari. Galileyning nisbiylik prinstipi. Butun olam tortishish qonuni. Tortishish maydonida harakat. Erning sun’iy yo’ldoshlari. Birinchi va ikkinchi kosmik tezliklar Jism og’irligining harakat turiga bog’liqligi. Vaznsizlik va yuklanish. Jismning bir necha kuch ta’siridagi harakati. Ishqalanish va og’irlik kuchning ishi. Ish va energiyaning o’zaro bog’liqligi. Jismlarning elastik va noelastik to’qnashuvi. Jismlarning to’qnashishida impuls va energiyaning saqlanish (aylanish) qonuni. Garmonik tebranishlar va ularni xarakterlovchi kattaliklar. Tebranishlarda energiya aylanishi. Matematik va prujinali mayatnikning tebranma harakati. Majburiy tebranishlar. Rezonans. Mexanik to’lqinlarning muhitlarda tarqalishi. To’lqin uzunligining tebranish davriga va chastotasiga bog’liqligi. Tovush to’lqinlari. Turli muhitlarda tovush tezligi, qattiqligi, balandligi, tembri. Ultratovush haqida tushuncha. Jismlarning muvozanat holati. Muvozanat holatlarida potenstial energiya. Suyuqlik va gazlarda harakatlanuvchi jismga ta’sir qiluvchi kuchlar. Bernulli tenglamasi. Harakatlanayotgan gazlar va suyuqliklarda bosimning tezlikka bog’liqligidan texnikada foydalanish.