|
1.Fizika o’qitishning ahamiyati va uning tuzilishi.
Maktab fizika kursining umumiy ta'lim predmetlari orasidagi o‘rni uning boshqa fanlarga nisbatan tutgan mavqeiga ko‘ra aniqlanadi. Fizika kursi nazariy fan bo'lib,
uning asosini fundamental nazariyalar, qonunlar va ilmiy tushunchalar tashkil etadi.
Nyuton mexanikasi, relyativistik mexanika, kvant mexanikasi, elektron nazariyasi, klassik va kvant statistikasi kabi fundamental nazariyalar yaratildi. Bu esa, birinchidan hozirgi fizika o‘rganadigan hodisalarning sonini ko'paytirib yubordi. Ikkinchidan, fanning rolini ko'tardi. Fizik nazariyalar boshqa, tabiiy fanlarning masalan, kimyo, elektrotexnika, radiotexnika, gazlar dinamikasi, elektronika kabilarning asosi bo‘lib qoldi. Ularning ko‘pchiligi alohida fan bo‘lib ajralib chiqdi. Fizikada ochilgan qonunlar universal bo‘lib, uni hozirgi tabiiy fanlar ichida yetakchi darajaga ko‘tardi.
Yuqorida aytilganlardan ko‘ramizki, fizikani bilmasdan to‘la qiymatli o‘rta ma’lumotni tasavvur qilib bo‘lmaydi.
Boshqa predmetlar kabi fizika o‘qitish ham didaktik maqsadlarni, ya’ni ta'lim, tarbiya va o‘quvchilarni rivojlantirishni amalga oshiradi. Ko‘rinib turibdiki, maktabda fizika o‘qitish katta ahamiyatga ega. Fizika o‘qitish jarayonida o‘quvchilar fizikani sanoatda, qishloq xo‘jaligida, transportda, tibbiyotda va boshqa sohalarda qo'llanilishri bilan ta- nishadilar, o‘lchov asboblari bilan ishlash malakasiga ega bo'ladilar va foydali mehnatga tayyorlanadilar.
Fizikani o'rganish orqali o'quvchilar tabiatdagi qator hodisalar va ularning ilmiy asoslanishi bilan tanishadilar, ularda dunyoning moddiyligi haqida ishonch shakllanadi, dunyoni o'rganishda insonning imkoniyatlari katta ekanini bilib oladilar. Natijada o‘quvchilarning mantiqiy fikrlashlari va bilish qobiliyatlari rivojlanib boradi.
Fizikani o‘rganish orqali o'quvchilar ilg‘or fizik olimlarning ishlari bilan, fan va texnika yutuqlari bilan tanishadilar. Bularning tarbiyaviy ahamiyati kattadir.
Maktab fizika kursi hamma vaqt zamonaviy va elementar bo‘lishi, fundamental nazariyalarni, fizika uslublarini, qonunlarini, o‘quvchilarning ilmiy dunyoqarashlarini, fikrlashlarini to‘g‘ri shakllantirishi, o‘quvchilarga politexnik ta’Iim berishi lozim.
Fizika kursining mazmuni va hajmini aniqlab beruvchi asos — dasturdir. U o‘quvchilar o‘rganadigan asosiy bilimlarni aniqlab beradi. Dastur Davlat ta’lim standarti talablariga asosan tuziladi.
Fizika kursining tuzilishlaridan eng yaxshisi bosqichli qurilishidir. U pedagogika va didaktika talablariga to‘la javob beradi. Bunga ko‘ra maktab fizika kursining mazmuni quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Tayyorlov davrida 3—5-sinflarda tabiatshunoslik, tabiiy geografiya va mehnat darslarida fizika elementlarini o'rganish.
Kursning birinchi bosqichi: 6—9-sinfdarda fizikani o‘rganish.
Kursning ikkinchi bosqichi: kasb-hunar kollejlari va Akademik litseylarda fizikani o‘rganish.
O‘rta umumta'lim maktablarida fizika ta’limining asosiy vazifalari:
o‘quvchilarni fizik hodisalar, tushunchalar, kattaliklar, modellar, qonunlar, o‘lchashlar, fizikaning amaldagi tatbiqlari, olamning fizik manzarasiga oid bilimlar bilan tanishtirish;
o‘quvchilarni fan-texnika taraqqiyoti, fizika qonuniyatlarining amalda qo‘llanilishi bilan tanishtirish;
koinotning tuzilishi va undagi hodisalar haqidagi bilimlar berish orqali ilmiy dunyoqarashni rivojlantirish;
buyuk mutafakkirlarimiz va hozirgi davrdagi vatanimiz fizik olimlarining faoliyatlari bilan tanishtirish, ta’lim mazmunini atrofdagi mahalliy va tarixiy materiallar bilan boyitish orqali o‘quvchilarni milliy va vatanparvarlik ruhida tarbiyalash;
ta’lim mazmunini ijtimoiy hayot va texnika taraqqiyoti bilan bog'lash orqali o‘quvchilarni ongli ravishda kasbga yo‘naltirish, o‘rta maxsus yoki kasb-hunar ta’lim muassasalarida o'qishni davom ettirishlari uchun zamin tayyorlash;
fizikaga oid asbob uskunalardan foydalanish, sodda o‘lchov va tajriba ishlarini bajarish, ularning natijalari asosida xulosalar chiqarish, qoidalariga rioya qilish malakalarini shakllantirishdan iborat.
Shu vazifalarni amalga oshiruvchi, ya’ni «O‘rta umumta’lim maktablari uchun fizikadan davlat ta'lim standarti»ga asoslangan holda dastur tuzildi. O‘rta umumta'lim maktablarida fizika o‘qitish shu dastur asosida olib boriladi.
Fizika o‘qitishning asosiy vazifasi:
fizika kursining o‘qitish izchilligini ta'minlash;
fizikaning barcha bo‘limlari bo‘yicha asosiy fizik qonunlar, qonuniyatlar va ularning formulalari bilan tanishtirish;
fizik jarayon, hodisa, tushuncha hamda qonunlarni o‘rganish ketma-ketligi mantiqiy to‘g‘ri va oddiydan murakkabga qarab borish tamoyiliga rioya qilish;
fizik hodisalar va jarayonlarni kuzatish usullari bilan tanishtirish;
tajriba o‘tkazish, uning natijalarini hisoblash, xatoliklarni hisoblash ko‘nikmalarini hosil qilish;
asosiy fizik qonun va hodisalarni to‘g‘ri talqin qilish, ularni masala yechishga tatbiq etish va tajribada tekshirib ko‘rish ko‘nikmalarini hosil qilish;
oliy o‘quv yurtiga kirish uchun zarur bo'lgan bilim, malaka va ko'nikmalarni hosil qilish;
o‘quvchilarning fizik tafakkurini rivojlantirish, fikrlash qobiliyatini oshirish hamda hayotda yuz berayotgan hodisa va jarayonlarni to‘g‘ri talqin qilishga o‘rgatish;
hozirgi zamon fizikasining fandagi, hayotdagi, texnikadagi, ekologiyadagi va boshqa tarmoqlardagi muammolarni hal etish yo‘lidagi roli bilan tanishtirish kerakligini ko‘rsatishdan iboratdir
Do'stlaringiz bilan baham: |
