Fizika matematika

Bilimlar bazalari. Ular muammoli sohalarni, shuningdek, faktlar
oralig‘idagi mantiqiy bog‘liqlikni bayon etadi. Bazada markaziy o‘rinni qoidalar
egallagan. Qoida muayyan bir sharoitda nima qilish kerakligini belgilaydi va u
ikki qismdan iborat bo‘ladi:
Birinchisi, bajarilishi mumkin bo‘lgan yoki bo‘lmagan shart-sharoit.
Ikkinchisi, agar sharoit bajariladigan bo‘lsa, amalga oshirilishi kerak bo‘lgan
xatti-harakat.
Ekspert tizimi foydalaniladigan barcha qoidalar tizimini tashkil etadi. Bu
tizim oddiy tizimga qiyoslaganda ham bir necha minglab qoidalarni o‘z ichiga
oladi.
Barcha bilim turlari, predmet sohasi xususiyati va loyihaning (bilim
bo‘yicha mutaxassisning) malakasiga bog‘liq holda u yoki bu darajada
o‘xshashlik bilan bir yoki bir necha semantik modellar yordamida ifodalanishi
mumkin.
Interpretator. Bu ekspert tizimining bir qismi bo‘lib, bazadagi bilimlarni
ma’lum bir tartibda qayta ishlaydi. Interpretatorning ish texnologiyasi qoidalar
majmuining ketma-ketligini ko‘rib chiqishga olib boradi. Agar qoidadagi
shartlarga rioya etilsa, ma’lum xatti-harakatlar bajarilsa foydalanuvchiga ham
uning muammolarini yechish variantlari taqdim etiladi.
Bundan tashqari ko‘pgina ekspert tizimlarida quyidagi qo‘shimcha bloklar
kiritiladi: ma’lumotlar bazalari, hisob-kitob bloki, ma’lumotlarni kiritish va
tuzatish bloki.
Hisob-kitob bloki boshqaruv qarorlarini qabul qilish bilan bog‘liq
holatlarda zarur bo‘ladi. Ayni paytda reja, jismoniy, hisob-kitob, hisobot va
boshqa doimiy hamda tezkor ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga olgan ma’lumotlar
bazalari muhim rol o‘ynaydi. Ma’lumotlarni kiritish va tuzatish blokidan
81
ma’lumotlar bazasidagi joriy o‘zgarishlarni tezkor va o‘z vaqtida aks ettirish
uchun foydalaniladi.