№1 | 2021
5
последствие при каждом конкретном случае. Далее, показано построение матрицу рисков по
данным.
Ключевые слова:
лицо принимающее решение, риск, решение, матрица рисков.
Madirimov Mamatsaliy
Tashkent state pedagogical university,
Uzbekistan, Tashkent city,
Absoatova Husinora G`ofur qizi
Chirchiq state pedagogical institute,
Uzbekistan, Chirchiq city,
E-mail: absoatova.xusnora@mail.ru
DETERMINATION THE RISK MATRIX UNDER UNCERTAINTY
ABSTRACT
The authors analyzed the existing problems in the field of risk management. The required
knowledge from specialists in risk management, in particular, in the field of linear algebra,
mathematical analysis, mathematical statistics, information systems and technologies is presented.
The article discusses the numerical values of profit (or loss) when choosing one of the several decision
options under conditions of uncertainty, and the consequences in each specific case. Next, the
construction of a risk matrix from the data is shown.
Keywords:
Decision maker, risk, decision, risk matrix.
Tavakkal biznes yuritishning ajralmas qismi hisoblanadi. Tadbirkorlik faoliyatining klassik
ta’rifida ikkita asosiy tushunchani ko`rishimiz mumkin: “amalga oshirish jarayonida qabul qilish
kerak bo`lgan tavakkal” va “tavakkal qilganlik uchun mukofot sifatida foyda”. Tavakkallarni
boshqarish bo`yicha to`g`ri yondashuv bilan kompaniyaning foydasi sezilarli darajada oshishi
mumkin. “To`g`ri” yondashuvni amalga oshirish uchun esa tavakkal menejerlari javobgar
hisoblanadi.
Tavakkallarni boshqarish to`g`risida gapirganda, avvalo alohida kasb egasi sifatida
menejerlarni ta’kidlash kerak. Ushbu maqola har qanday biznesning tavakkal tuzilmasi ta’rifidan
kelib chiqadi. Tavakkalning quyidagi turlarini ko`rib chiqamiz:
1. Tashkilot kontragentlar oldidagi moliyaviy majburiyatlarini bajara olmasligi mumkin
bo`lgan moliyaviy tavakkallar. Ushbu turga quyidagilar kiradi: balansdagi shartlar bo`yicha aktivlar
va majburiyatlar balansi bo`yicha likvidlik xatarlari; bozor omillari o`zgarishi sababli aktivlar
qiymatining pasayishi tavakkali kabi bozor xatarlari; kredit mablag`larini qaytarmaslik xatarlari kabi
kredit tavakkallari va boshqalar.
2. Biznes jarayonlarda yuzaga keladigan operatsion tavakkallar, firibgarliklar; axborot
texnologiyalarini qo`llab-quvvatlashdagi turli xil muvaffaqiyatsizliklar; sanoat xavfsizligi qoidalarini
buzish; aktivlarga zarar yetkazish; qonuniy hodisalar va tashkilotning operatsion faoliyati jarayonida
yuzaga keladigan boshqa omillar.
3. Noto`g`ri boshqaruv faoliyati bilan bog`liq bo`lgan biznes tavakkalchiliklari: tashkilotning
maqsadlari, vazifalari va qarashlariga mos kelmaydigan rivojlanish strategiyasini tanlash; bozorda
obro`sini yo`qotish; kompaniyaning bozor qiymatining pasayishi.
4. Kompaniya faoliyati turiga qarab boshqa xildagi tavakkal turlari. Qoida tariqasida
“tavakkallarni boshqarish’’ ning ko`p qirrali funksiyasi kompaniyaning turli bo`linmalari (yuridik
bo`lim, xavfsizlik xizmati, tavakkallarni boshqarish bo`limi va boshqalar) o`rtasida taqsimlanadi. U
tashkilot rahbari (bu strategik masala) yoki maxsus vakolatli ijrochi direktor tomonidan
muvofiqlashtiriladi, uning vazifalariga quyidagilar kiradi: kompaniyaning rivojlanish strategiyasini
belgilashda ishtirok etish; tavakkal va rentabellik ko`rsatkichlarining eng samarali nisbatiga erishish
yo`llarini izlash.
Do'stlaringiz bilan baham: |