Fizika kursi


elektr  o‘tkazuvchanlik  deb



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

elektr  o‘tkazuvchanlik  deb  ataladi,  uning  o‘lchov  birligi  simens  (Sm)

1Sm  -  elektr  qarshiligi  1  Om  bo‘lgan  o‘tkazgichning  elektr 

o‘tkazuvchanligidir. 

 

Metall  o‘tkazgichning  tokka  ko‘rsatadigan  qarshiligi  erkin 



elektronlarning  metalldagi  kristall  panjara  ionlari  bilan  to‘qnashishlari 

tufayli hosil bo‘lgani uchun qarshilik o‘tkazgichning shakli, o‘lchamlari 

va  uning  qanday  materialdan  yasalganlgiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Omning 

tadqiqotlariga  muvofiq,  bir  jinsli  silindrsimon  o‘tkazgich  uchun 

o‘tkazgichning  qarshiligi  uning  l  uzunligiga  to‘g‘ri  proporsional  va 

ko‘ndalang kesim yuzi S ga teskari proporsional  



S

l

R

ρ

=



 

 

 



 (11.9) 

bu  yerda 

ρ

  -  o‘tkazgichning  solishtirma  elektr  qarshiligi.  U  o‘tkazgich 



materialining tabiatiga bog‘liq kattalikdir. Solishtirma elektr qarshilikka 

teskari bo‘lgan: 

ρ

σ

1



=

  

 



 

 (11.10) 

kattalikni  o‘tkazgichning  solishtirma  elektr  o‘tkazuvchanligi  deb 

ataladi.  Solishtirma  elektr  qarshilikning  o‘lchov  birligi  -  Om  metr 

(Om.m); 1 Om.m - ko‘ndalang kesimi 1m

2

, uzunligi 1m bo‘lganda 1 Om 




 

160


elektr  qarshilikka  ega  bo‘lgan  o‘tkazgichning  solishtirma  elektr 

qarshiligidir. 

 

Solishtirma  elektr  o‘tkazuvchanlikning  o‘lchov  birligi  simens 



taqsim  metr  (Sm/m);  1  Sm/m  -  ko‘ndalang  kesimi  1m

2

,  uzunligi    1m 

bo‘lganda  1Sm  elektr  o‘tkazuvchanlikka  ega  bo‘ladigan  o‘tkazgichning 

solishtirma elektr o‘tkazuvchanligidir. 

 

O‘tkazgichning  qarshiligi  va  solishtirma  qarshiligi  haroratga 



bog‘liq  bo‘ladi.  Harorat  ortishi  bilan  metall  panjarasidagi  ionlarning 

issiqlik  harakati  tezlashadi  va  elektronlarning  tartibli  harakatini 

qiyinlashtiradi.  Shuning  uchun  metallarning  qarshiligi  harorat  ortishi 

bilan  ortadi.  Tajribalarni  ko‘rsatishicha  barcha  metallarning  qarshiligi 

harorat bilan chiziqli bog‘langandir: 

)

1



(

0

t



R

R

α

+



=

 

 



 

 (11.11) 

bu  yerda  R

0

  -  o‘tkazgichning  0



0

C  dagi  qarshiligi,  t  -  harorat, 

α

  - 




Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish