Fizika kursi


§ .  Nyutonning uchinchi qonuni



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

§

.  Nyutonning uchinchi qonuni 

 

 



   Nyutoning  uchinchi  qonuni  jismlarning  o‘zaro  ta’sirini 

xarakterlaydi  va  quyidagicha  ta’riflaydi:  Ta’sir  etuvchi  va  aks  ta’sir 



etuvchi  kuchlar  miqdor  jihatidan  teng  bo‘lib,  yo‘nalish  jihatdan 

qarama- qarshidir:  

21

12



F

F

r

r



=

 



 

 

 



(2.6) 


 

30

  Bu yerda  



12

F

r

-ta’sir etuvchi kuch, 



21

F

r

- aks ta’sir etuvchi kuch. 



Nyutoning  ikkinchi  qonuniga  asosan  quyidagilarni    yozish  mumkin: 

birinchi  jism 

1

21

1



m

F

а

r

r



=

,  ikkinchi  jism  esa 

1

12

2



m

F

а

r

r



=

  tezlanish  oladi, 

yuqoridagi ikki tezlanish  ifodasidan  

2

1



2

1

a



m

m

a

r

r



=

   



 

 

(2.7) 



hosil qilamiz. Bu munosabat, o‘zaro ta’sirlashuvchi ikki jism o‘zlarining  

massalariga  teskari  proporsional  bo‘lgan  va  qarama-qarshi  tomonlarga  

yo‘nalgan  tezlanishlar  olganini  ko‘rsatadi.  Misol  ko‘raylik,  porox 

gazining  ta’siri  natijasida  snaryad  to‘p  stvolidan  otilib  chiqadi    (katta 

tezlanish  bilan)  va  ta’sir  natijasida  to‘p  orqaga  (kichik  tezlanish  bilan) 

harakat qiladi.  

 

Aylana bo‘ylab  Oyning Yer atrofidagi harakatida Oy markazga 



intilma  tezlanishga  ega  bo‘ladi.  Bu  tezlanish  markazga  intilma  kuch 

tufayli vujudga keladi  

 

R

m

F

i

m

2

.



.

υ

=



   

 

 



(2.8) 

 

 



Bu  kuch  R  radusli  aylana  bo‘ylab  harakatlanayotgan  Oyga 

qo‘yilgan.  Nyutonning    uchunchi  qonuniga  asosan  markazga  intilma 

kuchga  miqdor  jihatdan  teng,  lekin  teskari  tomonga  yo‘nalgan 

markazdan  qochma  kuch  ham  bo‘lishi  kerak.  Markazdan  qochma  kuch 

esa  Yerga  qo‘yilgan.  Demak,  kuch  o‘zining  kattaligi  va  yo‘nalishidan 

tashqari qo‘yilish nuqtasi bilan ham xarakterlanar ekan.  

 

Shunday  qilib,  shuni  esda  tutish  kerakki,  jismlarning  o‘zaro 



ta’sirida  yuzaga  keladigan  kuchlar  boshqa-boshqa  jismlarga  qo‘ylgan 

bo‘ladi va shuning uchun ular bir-birini muvozanatlay olmaydi. Ayni bir 

jismga qo‘yilgan kuchlargina muvozanatlasha oladi.  


Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish