Fizika kursi


yutish  deyiladi.  Biror  yuza  orqali  o‘tayotgan  F  oqim  deb  vaqt  birligi



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet164/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

yutish  deyiladi.  Biror  yuza  orqali  o‘tayotgan  F  oqim  deb  vaqt  birligi 

ichida shu yuzadan o‘tayotgan nurlanish energiyasi tushuniladi. 

dt

dW

F

=

 



 

 

 



(17.1) 

Nurlanish  oqimi  F  biror  plastinkaga  tushayotgan  bo‘lsin.  Bu  oqim 

qisman qaytadi (F

q

), qisman jismda yutiladi (F



yu

), qolgani jismdan o‘tadi 

(F

o‘

), ya’ni  



F

F

F

F

o

yu

q

=

+



+

'

   



 

(17.2) 


 F

q

/F=

ρ

 – jismning nur qaytarish qobiliyati; 

 F

yu

/F=a – jismning nur yutish qobiliyati; 

 F



o‘

/F=d – jismning nur o‘tgazish qobiliyati;  

Bu belgilardan foydalanib (17.2) ni quyidagicha yozamiz: 

1

d

=



+

+

а

ρ

   


 

 

(17.3) 



Nisbatan  qalinroq  bo‘lgan  jismlar  uchun  d=0,  u  holda  (17.3)  quyidagi 

ko‘rinishni oladi. 




 

286


1

=

+



а

ρ

 



 

 

 



(17.4) 

Tajribalarni  ko‘rsatishicha 

ρ

  va 


а

  ning  qiymatlari 

λ

  va  T  larning 



funksiyasidir 

 

1



,

,

=



+

Т

Т

а

λ

λ



ρ

 

 



 

(17.5) 


Umuman, 

Т

,

λ



ρ

va 


Т

а

,

λ



 larning qiymatlari 0 dan 1 gacha o‘zgaradi, 

 

1) 



Т

,

λ



ρ

=1, 


Т

а

,

λ



=0 nur to‘la qaytariladi (absolyut oq jism). 

 

 



2) 

Т

,

λ



ρ

=0, 


Т

а

,

λ



=1 nur to‘la yutiladi (absolyut qora jism). 

 

Tabiatda  absolyut  oq  jism  ham,  absolyut  qora  jism  ham 



bo‘lmaydi. Har qanday jism tushayotgan nurlanishning bir qismini yutsa, 

qolgan  qismini  qaytaradi. Farqi  shundaki,  ba’zi jismlar  ko‘proq  qismini 

yutib  ozrog‘ini  qaytarsa,  boshqa  jismlar  aksincha  ko‘prog‘ini  qaytarib, 

ozrog‘ini  yutadi.  Masalan,  qorakuya  uchun 

λ

=0,40

÷

0,75  mkm  sohada 



Т

а

,

λ



=0,99. 

 

Nur 



yutish 

qobiliyati 

hamma 

to‘lqin  uzunliklar  uchun  bir  xil  va  birdan 

kichik  bo‘lgan  jism  kulrang  jism  deb 

ataladi

1

,



<

=

=



const

а

а

Т

Т

λ

  



(17.6) 

 

Odatda,  o‘zining  xussuiyatlari  bilan 



absolyut  qora  jismdan  kam  farq  qiladigan 

Mixelson 

taklif 

etgan 


modeldan 

foydalaniladi  (17.1–rasm).  Bunday  model 

juda kichik teshigi bo‘lgan berk  kovak idishdan iborat. Ixtiyoriy to‘lqin 

uzunlikdagi  nur  teshik  orqali  kovakka  kirib  qolgach,  uning  ichki 

devoridan  ko‘p  marta  qaytib,  nur  energiyasining  bir  qismi  yutiladi, 

natijada  nur  energiyasining  juda  kichik 

ulushigina  kovakdan  qaytib  chiqishi  mumkin. 

Shuning  uchun  bunday  modelning  nur  yutish 

qobiliyati 1 ga juda yaqin bo‘ladi. 

 

Bu modelda nur qaytarish va nur yutish 



qobiliyatidan  tashqari  T  haroratdagi  jismning 

birlik  sirtidan  birlik  vaqtda  nurlanayotgan 

elektromagnit 

to‘lqinlarning 

energiyasini 

ifodalaydigan kattalik – T haroratdagi jismning 




Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish