Fizika kursi

15.5 - §. Yorug‘lik difraksiyasi.  

Gyuygens – Frenel prinsipi 

 

 

Yorug‘lik  nurlarining  shaffof  bo‘lmagan  to‘siqlaridan  egilib  o‘tib 

geometrik  soya  sohasiga  o‘tish  hodisasiga,  difraksiya  deb  ataladi. 

Difraksiya 

so‘zi 

lotincha 

«difraksio», 

«egilib 

o‘tish» 

ma’nosini 

beradi. 

Difraksiya 

hodisasini 

kuzatish 

uchun 

quyidagi tajribani qilaylik. M dan 

tarqalayotgan 

monoxromatik 

yorug‘lik  nurining  yo‘liga  disk 

shaklidagi T to‘siq joylashtiraylik 

(15.12 – rasm). Nur to‘g‘ri chiziq 

bilan 

tarqalgani 

uchun 

T 

to‘siqning  E  ekrandagi  soyasi  – 

doira  shaklidagi  qorong‘i  soha  kuzatilishi  kerak.  Lekin  to‘siqdan   

ekrangacha  masofa  to‘siq  o‘lchamidan  ko‘p  marta  katta  bo‘lgan  holda 

ekranda  ketma-ket  joylashgan  yorug‘  va  qorong‘i  konsentrik  halqalar 

 

15.12 – rasm. 

 

---

 

253

kuzatiladi  (15.12  b  –rasm).  Gyuygens  prinsipiga  asosan,  bu  hodisa 

quyidagicha  tushuntiriladi:  to‘lqin  frontining  har  bir  nuqtasini