Fizika” kafedrasi g. B. Nafasova fizika fanidan labaratoriya mashg’ulotlar to’plami uslubiy ko‘rsatma guliston-2021 fizik kattaliklarni o‘lchash

Ishni bajarish tartibi
1. 1.4-rasmda keltirilgan shaklga asoslanib: qurilmadagi K₂ jumrak ochiladi va manometrdagi suyuqlik ustunlarining sathlari tenglashtiriladi.
2. K₂ - kranni yoping, so`ngra K<sub>1</sub> - kranni ochib, ballonga nasos yordamida gaz qamang. Suyuqlik sathlari orasidagi farq 150-180 mm ga etganda, gaz qamashni to`xtating. Suyuqlik sathlari orasidagi farq turg’un holatga kelganda, bu farqni o`lchab jadvalga yozing. Bu kattalik h bo`ladi.
3. K₂ - kranni ochib, suyuqlik sathlari tenglashishi bilan yoping. Bunda gaz adiabatik kengayadi, natijada harorati bir oz pasayadi. Bir oz kutsak, issiqlik almashinuvi natijasida gaz harorati xona haroratigacha ko`tarilib, gazning bosimi bir oz oshadi va sathlar farqi h<sub>1</sub> hosil bo`ladi. Manometrdan uning ko`rsatishini yozib oling.
4. (32) tenglama yordamida  ni hisoblang.
5. Tajribalarni 5-6 marta takrorlang.
6. Absolyut va nisbiy xatoliklarni hisoblab, natijani quyidagi jadvalga yozing.

№	h			<>		<>
1
2
3
4

tajribadan topilgan  qiymatini (18) formulaga asosan hisoblangan qiymat bilan taqqoslang.

Sinov savollari

1. Ishdan maqsad nima.
2. Adiabatik jarayonga ta`rif bering.
3. Puasson formulasini tushuntiring.
4. Termodinamikaning birinchi qonunini yozib tushuntiring.
5. Sistemaning ichki energiyasiga ta`rif bering, ideal gazga tatbiq eting.
6. Molekulalarning erkinlik darajasiga ta`rif bering, turli atomli molekulalarda uning qiymati har xil bo`lish sababini tushuntiring.
7. Molekulalarning solishtirma va molyar issiqlik sig’imlarini ta`riflang, ularning o`lchov birliklarini tushuntiring.
8. C_p va C_v larning farqini tushuntirib,nima uchun C_p >C_v ekanini izohlang.
Adabiyotlar
1.Mehanika va molekulyar fizikadan praktikum E.N. Nazimov, Z.A.Xudaybyeryenova, N.X. Saffulina “Toshkent o’qituvchi” 2001.
2.S.P.Stryelkov. Mehanika, “O’qituvchi” Toskkent 1977.
3.A.K.Kikoin. Molekulyar fizika , “O’qituvchi”, Toshkent, 1978.
4.V.I.Ivyeronova. Fizikadan praktikum “Mehanika va Molekulyar fizika”. “O’qituvchi”, Toshkent,1973