Fizika” kafedrasi g. B. Nafasova fizika fanidan labaratoriya mashg’ulotlar to’plami uslubiy ko‘rsatma guliston-2021 fizik kattaliklarni o‘lchash

tg

8. Tangens-bussolning r va η parametrlari uning pasportidan yozib oling va formuladan Toshkent uchun Yer magnit maydon kuchlanganligining gorizontal tashkil etuvchisini hisoblang:

Labaratoriya ishini bajarish va (1-9) adabiyotlar bilan tanishish jarayonida o`zlashtirilgan bilimingizni mustahkamlash uchun quyidagi masalalarni yeching, topshiriqlarni bajaring va savollarga javob bering.
I. Ixtiyoringizda magnit, magnit strelkasi tagligi bilan sezgir ga`vanometr va sim o`rami berilgan. Shu jihozlar yordamida biror planetada magnit maydoni bor yoki yo`qligini qanday qilib aniqlash mumkin?
II. Kosmonavtlar Oyda kompasdan foydalana olishadimi?
III. Quyidagilarni ifodalovchi formulalarni ko`rsating:

1. 
   Magnit indukciya vektori moduli.
   
2. 
   Magnit oqimi o`zgarishi.
   
3. 
   Tok oqayotgan o`tkazgichning bir bo`lagiga magnit maydoni tomonidan ta`sir etuchi kuch moduli.
   
4. 
   Har bir harakatlanuvchi zaryadga magnit maydoni tomonidan ta`sir etuvchi kuch moduli.
   
5. 
   Bir jinsli magnit maydonida aylana bo`ylab harakatlanuvchi zaryad harakati radiusi.
   

a) –––– b) │q│σB sin α; v) │I│∆I sin α; g) BS cos α; d) ;
IV. Magnit maydoni...

1. 
   faqat tinch turgan zaryadlarga;
   
2. 
   faqat harakatdagi zaryadlarga;
   
3. 
   tinch turgan va harakatdagi zaryadlarga; ta`sir qiladi.
   

V. Agar izolyaciyalangan simlarni soch singari bir-biriga o`rab ulardan tok o`tkazsak, bu o`tkazgichlarga ta`sir etuvchi natijalovchi kuch
a) noldan katta;
b) noldan kichik;
в) nolga teng; bo`ladi.
VI. To`rtta bir xil uzunlikdagi o`tkazgichlar uchlari sharnir bilan tutashtirilgan bo`lib, ular kvadratni tashkil qiladilar.
VII. Kvadrat o`z tekisligiga perpendikulyar yo`nalgan bir jinsli magnit maydoniga joylashtirilgan. Magnit maydon indukciyasi V ga teng. Simli kvadratning qarama-qarshi uchlari, u to to`g`ri chiziqqa aylanib qolgunicha tortildi. Bunda o`tkazgichlarning biri bilan ketma-ket ulangan galvanometrdan qanday tok oqadi. O`tkazgichlar qarshiliklari R ga teng.
Savollar
1. Magnit strelkasi magnit maydonida qanday vaziyatni oladi ?
2. Bio - Savar - Laplas qonunini ta'riflang ning yoki yo'nalishi qanday topiladi?
3. Aylana tokning markazdagi magnit maydoni kuchlanganligi nimaga teng?
4. S G S M va S I sistemalaridagi tok birliklari orasida qanday
bog’lanish bor?
5. Tangens - busolning tuzilishi va ishlash principini tushuntiring.
6. Nima uchun tangens - busol o'rama tekisligini magnit meridiani
yo'nalishda o'rnatish kerak?

1. 
   Fizikadan praktikum. Iveronova tahriri ostida. T. O’qituvchi ., 1979.
   
2. 
   Andreev I.S, Sultonova K.A. Fizikadan praktikum (elektr va magnetizm) T.1982.
   
3. 
   Magrupov M.A. Rusak M.M. O’lchach natijalarini hisoblash bo’yicha qo’llanma. T.1982.
   
4. 
   Abduraxmonov U, Umarov A.E, Komilov SH.X Elektr va magnetizm
   
5. 
   

fiz.praktikumidan metodik ko’rsatmalar. Toshkent 1991
LABORATORIYA ISHI № 10