Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha 5320300 – «Texnologik mashina va jihozlar»

4. ISHNI BAJARISH TARTIBI.
1. Yorug’lik manbai yoqiladi.
2. Ekranni (tirqishni) difraktsion panjaradan shunday masofaga qo’yamizki, ekranda birinchi va ikkinchi tartibli spektrlar yaqqol ko’rinsin.
3. (x) va (l) larning qiymatlari yozib olinadi.
4. Difraktsion panjara davri (d)ni bilgan holda (2) formuladagi toplqin uzunligi (λ)ni hisoblaymiz.
5. (l) – oralig’ini o’zgartirib, birinchi tartibli maksimumlar uchun (λ)ni 35 marta hisoblanadi.
6. Har bir spektr uchun (λ)ni o’rtacha qiymati topiladi.
7. Topilgan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.
J A D V A L

Sektor rangi	№	x1 (m)	1 (m)	1 (A^0)	x2 (m)	2 (m)	2 (A^0)	x3 (m)	3 (m)	3 (A^0)	o’rt (A^0)
qizil	1 2 3
zangori	1 2 3
binafsha	1 2 3

Olingan natijalar tahlili. Xatoliklarni baholash.
Olingan natijalarni xatolik darajasini tahlil qilishimiz zarur.
Olingan xatoliklarni keltirib chiqaradigan quydagi sabablarini keltirishimiz mumkin:

1. 
   Agar (2) formulada qatnashadigan kattaliklarni aniqlashda xatolikka yo’l qo’ysak (uzunlik)
   
2. 
   x masofani aniqlash, spektr chegarasini ajratishda qiyinchilikka duch kelish mumkin (ko’zni rang ajrata olish qobiliyati)
   

Ushbu sabablar tufayli tajriba natijalarida xatolikka yo’l qo’yilishi mumkin.
Tajribalar uchun (2) formulaga asosan hisoblanadi. Olingan natijalarni har bir rang uchun kamida 3 martadan bajariladi.
O’rtacha nisbiy xatolik va uning foizlardagi qiymati

ifoda yordamida hisoblanadi. O’lchanayotgan kattalikning xaqiqiy qiymati

yordamida aniqlanadi.
Bu usullarni qay biri afzalligi solishtiriladi.


3. NAZORAT UCHUN SAVOLLAR
1. Yorug’lik difraktsiyasi hodisasini aytib bering.
2. Gyuygens-Frenel ‘rintsipining fizik ma`nosini tushuntiring.
3. Fraungofer va Frenel difraksiyalarini tushuntiring.
4. Difraksion panjara qanday tuzilgan?
5. Yorug’lik intensivligi uchun difraksion maksimum va minimum
shartlarini yozing va tushuntiring.

LABORATORIYA №14

QUTBLANISH TEKSLIGINI SHAKAR ERITMASI BILAN BURISH

I. Tajribaning maqsadi:
Qutblanish tekisligining konsentrlangan shakarli eritmada burilishini bir-biriga ko‘ndalang o‘rnatilgan ikki polyari­zator bilan kuzatish.
Uchta turli yorug‘lik ranglari uchun burish burchagini aniqlash.


II. Kerakli asbob va jixozlar:
D(+) – saharoza 100 g; Galogen lampa 12 V/100 Vt; Galogen lampa korpusi 12 V 50/100 Vt; Galogen lampa korpusi uchun tasvir siljitgich; Yorug‘lik filtri, (qizil); Yorug‘lik filtri, (yashil); Yorug‘lik filtri, (ko‘k); Transformator 12 V; Ko‘zgusimon shisha yacheyka 100 x100 x10 mm³; Polarization filtr; Linza, F = + 100 mm; Prizmali stol; Yarim shaffof ekran; Kichik optik kursi; Taglik asos, V-simon, 28 sm; Leybolg‘d mulg‘tiqisqichlari; Qoshiq; Ko‘ndalang kesimi 2.5 mm² bo‘lgan ulash simlari.