Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha 5320300 – «Texnologik mashina va jihozlar»

b) egilishdagi deformatsiya. Agar elastik sterjenning bir uchini mahkamlab, uning ikkinchi uchiga R yuk qo’yilsa, sterjen egilish deformatsiyasiga uchraydi (2-rasm). Ravshanki, bunday deformciyada sterjenning ustki qatlamlari cho’ziladi, ostki qatlamlari esa siqiladi. Neytral deb ataluvchi o’rtadagi sirt qatlamning uzunligi o’zgarmaydi, u faqat salgini egiladi. Sterjen erkin uchining siljishi  egilish strelasi deyiladi. R qancha katta bo’lsa,  ham shuncha katta bo’ladi. Bundan tashqari  sterjenning o’lchamlariga hamda uning elastiklik moduliga bog’liq bo’ladi. Egilish strelasi  ni hisoblab topish uchun uzunligi L, qalinligi b va eni a bo’lgan topg’ri burchakli sterjendan foydalanish mumkin. Bir uchi qattiq mahkamlangan va erkin uchida R yuki bo’lgan sterjenning egilish strelasi quyidagi formuladan topiladi:
(8)



2-rasm
Oxirgi tenglikdan po’lat sterjenning elastiklik moduli E ni topamiz:


(9)
4. Ish bajarish tartibi

Qurilmadagi bir uchi mahkamlangan po’lat sterjenning qalinligi b va eni a millimetr hisobida shtangensirkul yordamida o’lchanadi.

Yuk qo’yiladigan palla 3 sterjen 1 ning tayanch nuqtasidan biror L masofaga joylashtiriladi (3-rasm).

Indikator sterjen 1 ning tayanch nuqtasidan biror L masofaga joylashtirilib, indikator strelkasi 0 holatga keltiriladi.
Sterjenning R yuk qo’yilgan uchining egilish strelasi (2-rasm) munosabatdan topiladi. Bu tenglikda ‘ pallaga R yuk qo’yilgandagi indikatorning ko’rsatishi.
Tajribadan topilgan L, a, b, ‘,  kattaliklarning qiymatlarini (9) formulaga qo’yib, po’lat sterjen uchun elastiklik moduli E ning qiymati hisoblanadi.
Yuklarni orttira borib, har bir ortgan yuk uchun E ning qiymatlari hisoblanadi va uning o’rtacha qiymati topiladi.
Yuk va indikatorni sterjenning turli nuqtalariga qo’yib, tajriba bir necha marta takrorlanadi va E ning o’rtacha qiymati topiladi.
Olingan natijalar quyidagi jadvalga kiritiladi:

№