Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha 5320300 – «Texnologik mashina va jihozlar»

ISHNI BAJARISH TARTIBI

Vertikal bo’yicha ma’lum qo’zg’almas tayanchga nisbatan muvozanatdagi sharchaning ixtiyoriy harakterli nuqtasiga masalan markazgacha bo’lgan masofa o’lchanadi. Sharchani muvozanatdan burchakka og’dirib erkin tebratilib to’liq marta tebranish uchun ketgan vaqt sekundomer orqali aniqlanadi va

(11)
formula yordamida tebranish davri hisoblanadi. Bunday o’lchashni , 90s, 120 s. 180 s uchun bajarib o’rtacha aniqlanadi.
Mayatnik uzunligini ga o’zgartirib, yuqoridagi usul bilan aniqlanadi. Topilgan qiymatlarni 1-jadvalga yoziladi va (8) formula og’irlik kuchining tezlanish tezlanishi hisoblanadi.


Olingan natijalar tahlili. Xatoliklarni baholash.
Olingan natijalarni xatolik darajasini tahlil qilishimiz zarur.
Olingan xatoliklarni keltirib chiqaradigan quydagi sabablarini keltirishimiz mumkin:

1. 
   Agar (10) formulada qatnashadigan o’zgarmas kattaliklarni aniqlashda xatolikka yo’l qo’ysak (uzunlik va tebranish davri)
   
2. 
   Tajriba jarayonida vaqtni o’lchashdagi xatolikda
   
3. 
   Olingan natijalarni adabiyotlardagi qiymati bilan solishtirish. Asosan erkin tushish tezlanishi o’rtacha dengiz sathidan olingani, yerni radiusi geografik kenglikka bog’liqligi, dengiz sathidan balandlik, yerni o’z o’qi atrofida aylanishi
   

Ushbu sabablar tufayli tajriba natijalarida xatolikka yo’l qo’yilishi mumkin.
Tajribalar uchun (10) formulaga asosan hisoblanadi.
O’rtacha nisbiy xatolik va uning foizlardagi qiymati

ifoda yordamida hisoblanadi. O’lchanayotgan kattalikning xaqiqiy qiymati

yordamida aniqlanadi.


SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Sizning o’lchashlaringiz asosida qanday kattalikka ega asoslashning nisbiy va absolyut xatoligini aniqlang.
2. (3) ifoda (2) tenglamaning yechimi ekanligini isbotlang.
3. ni aniqlashdagi xatolikni qanday izohlash mumkin?
4. ning qiymati geografik kenglikka bog’liq yoki bog’liq emasligini tushuntirib bering.