MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
FIZIKA FAKULTETI
YARIMO'TKAZGICHLAR VA POLIMERLAR FIZIKASI KAFEDRASI
XONA SHAROITIDA QO'LASH UCHUN UCHUN MAXSUS QUYOSH
ELEMENTLARINING XUSUSIYATLARI
Magistrlik desertatsiya
Sheroyev Jonibek Xazratqul o'g'li
Ilmiy raxbar:
f.-m.f.PhD. Abdulxaev O. A.
Kafedra mudiri:
f.-m.f.PhD. Xolmo'minov A.
Toshkent 2022.
Ñîäåðæàíèå
2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
4
1
1 Kirish
1.1 Kirish
O`zbekistonda quyosh energiyasidan foydalanish uchun ruxsatnoma shart emas, buning uchun soliq to`lanmaydi
Energetika vazirligi Energetika vazirligi uyida quyosh energiyasidan foydalanuvchi jismoniy shaxslar uchun
hech qanday ruxsatnoma talab etilmasligini ma'lum qildi. Shuningdek, ulardan hech qanday soliq va boshqa
turdagi to`lovlar undirilmaydi.Energetika vaziri o`rinbosari Sherzod Xo`jayevning ma'lum qilishicha, aholi tomonidan
quyosh yordamida o`z ehtiyojlari uchun energiya ishlab chiqarganda soliqqa tortiladi, degan gapning o`zi davlat
siyosatiga qarshi ketishni anglatadi. Hech qanday soliq yo`q, qo`shimcha to`lov ham yo`q. Aksincha, mana
shunday texnologiyalarni import qilish, ishlab chiqarishda davlat tomonidan chegirma va preferensiyalar berilgan.
Mahsulot tannarxini pasaytirish, aholi orasida mahsulot ommaviyligini kengaytirishi uchun bu ishlar bajariladi,
deydi vazir o`rinbosari.
2
2 Quyosh panellari
2.1
Quyosh panellari va turlari
Quyosh panellari quyoshdan hech qanday harakatlanuvchi qismlar, nol emissiya va parvarish qilinmasdan quyosh
nurini elektr energiyasiga aylantirib erkin energiya hosil qiladi. Quyosh batareyalari, quyosh energiyasidan elektr
energiyasi ishlab chiqaradigan individual silikon kameralar to'plami. Fotonlar (engil zarrachalar) nozik silikon
plitalarining yuzasigazarba berishda elektr toki ishlab chiqaradi. Yagona quyosh xujayrasi faqat taxminan 1/2
(.5) volt hosil qiladi. Biroq, taxminan 25 dyuymli 54 dyuymli 12 voltli panel taxminan 17 voltslitepalikli
chiqimlarni ishlab chiqarish uchun ketma-ket simlar bilan bog'langan 36 ta kamerani o'z ichiga oladi. Quyosh
panelini 24 voltli chiqishi uchun sozlash mumkin bo'lsa, 72 takameralar bo'ladi, shuning uchun 36 ta har ikkala 12
voltsli guruhlar ko'pincha ketma-ket ulanishi mumkin, bu odatda quyosh panelini 24 sariqqa chiqarish imkonini
beradi. Yukostida (masalan, batareyalarni zaryadlashda), bu kuchlanish 12 dan 14 voltgacha tushadi (12 voltli
konguratsiya uchun) va bu o'lchamdagi panel uchun 75 dan 100 vattgachabo'ladi.
2.2 Monokristalli quyosh paneli
Eng samarali va qimmat quyosh panellari Monokristalin hujayralar bilanishlab chiqariladi. Quyosh plyonkalari
juda sof kremniydan foydalanadilar va murakkab kristalli o'sishni o'zichiga oladi. Uzunroq silikon majmuasi
ishlab chiqariladi. Ular 2-4 mm qalinlikdagi qalinligi disklar yokigofrirovkalarga bo'linadi, keyinchalik quyosh
panelida bir-biriga bog'langan alohida kameralarga ishlovberiladi.
2.3 Polikristalli quyosh paneli
Polikristalli hujayralar bilan ishlab chiqarilgan Multi-kristalli, quyosh panellaribiroz kamroq qimmatroq va biroz
kam samaraliroqdir, chunki hujayralar bitta kristallada yetishtirilmagan,ko'plab kristallarning katta qismida
ishlab chiqariladi. Ularga shaof shisha ko'rinishini beradi. Monokristallihujayralar singari, ular quyosh panelini
tashkil etuvchi alohida hujayralarni ishlab chiqarish uchun hamvazalarga bo'linadi.
2.4 Amorf quyosh paneli
Ular, albatta, kristal emas, balki, quyosh panelini yaratish uchun metall yoki shishakabi asosiy materiallarga
yupqa silikon qatlami yotadi. Ushbu Amorf quyosh paneli juda arzon, ammoularning energiya samaradorligi,
Monokristalin yoki Polikristalli quyosh paneli kabi bir xil kuch miqdoriniishlab chiqarish uchun juda kamroq
kvadrat kichraytirishi kerak. Amorf quyosh paneli, janubga qaraganuyingizda yuzasining katta maydonlarini
qoplash uchun, tom yopish materiallarining uzun choyshablarigaham o'rnatilishi mumkin.
3 Asosiy qism
3.1 Xona sharoitida qo'llash uchun maxsus quyosh elemntlari
Tadqiqot darajasidagi texnologiya bo'lib, uning namunasi yaratilgan Massachusets texnologiya instituti unda
quyosh xujayralari fotovoltaik materialni oddiy qog'oz kabi egiluvchan substratlarga joylashtirish orqali ishlab
chiqariladi kimyoviy bug 'cho'kmasi texnologiya.[1] Quyosh batareyalarini qog'ozga ishlab chiqarish texnologiyasini
tadqiqotchilar guruhi tomonidan ishlab chiqilgan Massachusets texnologiya instituti ning qo'llab-quvvatlashi
bilan Milliy Ilmiy Jamg'arma va Eni-MIT Ittifoqi Quyosh chegaralari dasturi.
3
3.2 Ïîñòàíîâêà çàäà÷è
3.3 Äîñòóïíûå ïðîãðàììíûå ñðåäñòâà
3.4 Ïîëó÷åííûå ðåçóëüòàòû
4 Àíàëèç ýêñïåðèìåíòîâ.
4.1 Ìîòèâàöèÿ
4.2 Ïîñòàíîâêà çàäà÷è
4.3 Äîñòóïíûå ïðîãðàììíûå ñðåäñòâà
4.4 Ïîëó÷åííûå ðåçóëüòàòû
Ðèñ. 1: Ëèíåéíûå ôóíêöèè.
Ññûëàåìñÿ íà ãðàôèê
5 Çàêëþ÷åíèå
4