Fizika fakulteti fizika kafedrasi

1. Keng p-n o’tishi.
Keng p-n o’tishi germaniyda bo’ladi.
710^-2 Om m
O’tishga teskari kuchlanish bersak elektr maydoni bo’ladi. O’tish keng bo’lganligi sababli maydonning kuchlanishi E katta bo’ladi.
Asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilarning tufayli paydo bo’lgan tok o’tishni nuqtaviy qizidradi. Shu orqali valentli zonadan o’tish zonasida elektronlar o’ta boshlaydi. Shunday davom etgan tokning qizdirishi asbobni ishdan chiqarishi mumkin.
2. Oddiy p-n o’tishi.
Maslan germaniy uchun =(0.o’7)10^-3 Om m ga teng bo’ladi. Bu holatda yarimo’tkazgichga ko’proq primes kiritiladigan, bo’linib chiqadigan qarshilik  va o’tish kengligi oz bo’ladi.
Elektr maydonining kuchlanishi E ma’lum darajada asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilarni harakatlantirishga yetarli bo’ladigan boshqa atomlarni ionizatsiyalaydi. Shunga asoslangan o’tish sohasida lavinniy zaryad tashuvchilarning ko’payishi bo’ladi. O’tish sohasidan keladigan elektronlarning soni p₀ bo’lsa, u holda n/n₀=M munosabati ko’paytirish koeffitsienti deb ataladi.
M=1-(U/U_prob)^m^-1
m-berilgan yarimo’tkazgichlar uchun berilgan kattalik.
Lavinli teshilish kuchlanish U_prob berilgan materialdan bo’linib chiqadigan qarshiligiga va o’tishning tipiga bog’liq bo’ladi.
U_prob=Aⁿ
A va V o’zgarmas koeffitsientlar.
Tor p-n o’tishi.
Germaniyda 510^-3 Om m bo’ladı. Bunday o’tish aralashmaning yuqori konsentratsiyasiga ega bo’lib, uning qiymati 0,01-0,02 mkm bo’ladı. Bu o’tishda yarimo’tkazgich o’zini metal kabi sezib, bunda Fermi sathi R-sohasida valentli zonasida, P-sohasida erkin zonada joylashadi.

Тунельный ша3а диф ша3а UПР IПР

Agar shu o’tishda U0 kuchlanishini bersak, u holda P-sohadagi to’liq sathga, R-sohadagi bo’sh to’lmagan sathlar to’g’ri keladi. Agar kuchlanish yetarli darajada katta bo’lsa, tokning kamayganini ko’ramiz. Buning sababi P-sohadagi to’liq sathga R-sohasining taqiqlangan zonasi mos kelib oddiy p-n o’tish mos bo’lib qoladi. Bundan keyin tok tashuvchilarning oddiy inyeksiyasi boshlanadi. R-sohadan P-sohaga dirkalar p-sohadan n-sohaga elektronlar o’ta boshlaydi.