Fizika 11-sinf fizika

shimоliу 
(N) va 
janubiу 
(S) 
qutblari mavjud bo‘ladi Ikkita magnit strеlkasi bir-biriga yaqinlashtirilsa, Ularning 
ikkalasi ham burilib, qarama-qarshi qutblari bir-biriga ro‘para kеlib to‘xtaуdi Bu hol 
magnitlangan jismlar orasida o‘zaro ta’sir kuchlari mavjudligini anglatadi. Ular mаydоn 
kuch chiziqlаri bo‘ylab yo‘nalgan bo‘ladi.
 
3. Suv tagidan og‘irligi 3000 N bo‘lgan toshni ko‘tarish uchun qanday kuch kerak? 
Tosh hajmi 120 dm3. g = 10 m/s2, ρ = 1000 kg/m3.
Ber: 
V=120 dm3 
G=10 m/s2 
ρ=1000 kg/m3 
P=3000N 
F=? 
 
Yech: 
F=P-F
a
=P- ρVg 
F=3000-1200=1800 

---

Jav: F=1800N 
 
 
 
 
1. Aylana bo‘ylab notekis harakat. Burchak tezlanish.Tangensial tezlanish
Aylana bo‘ylab tekis harakatlanayotgan moddiy nuqtaning vaqt birligi ichida yoy 
bo‘ylab bosib o‘tgan yo‘liga son jihatdan teng bo‘lgan kattalikka chiziqli tezlik 
deyiladi va quyidagicha ifodalanadi. 
Aylana bo‘ylab tekis harakatda aylana radiusi burilish burchagining shu burilish 
uchun ketgan vaqtga nisbati burchak tezlik deyiladi: 
Aylana bo‘ylab harakatlanayotgan jismning burchak tezligi vaqt davomida 
o‘zgarib turadigan harakat 
o‘zgaruv chan aylanma harakat 
deyiladi. 
O‘zgaruvchan aylanma harakatlar orasida burchak tezligi ixtiyoriy teng vaqt 
oralig‘ida teng miqdorda o‘zgarib turadigan harakatlar ham uchraydi. 
Masalan, bekatga yaqinlashayotgan yoki undan uzoqlashayotgan avtobusning 
g‘ildiragi tekis o‘zgaruvchan aylanma harakat qiladi. Bunday harakatlarda burchak 
tezlikning o‘zgarish jadalligi burchak tezlanish deb ataluvchi fizik kattalik bilan 
tavsiflanadi. 
Burchak tezlik o‘zgarishining shu o‘zgarish uchun ketgan vaqtga nisbati bilan 
o‘lchanadigan kattalikka 
burchak tezlanish 
deyiladi. 
 
2. Bir jinsli magnit maydonda zaryadli zarraning harakati.Lorens kuchi. 
Lorens kuchi yo‘nalishi chap qo‘l qоidasi yordamida aniqlanadi
. 
Agar chap qo‘lning kaftiga magnit induksiyasi vеktоrini tik 
tushadigan va ko‘rsatkich barmоqlar yo‘nalishi musbat 
zaryad harakatining yo‘nalishi bilan bir xil bo‘lsa, u hоlda 
90° ga ochilgan bosh barmоq Lorens kuchining yo‘nalishini 
ko‘rsatadi. 
 
 
3. Otliq 46 km/soat tezlik bilan bir qishloqdan ikkinchisiga 2 soatda yetib 
bordi. Bu masofani o‘rtacha tezligi 0,5 km/soat bo‘lgan toshbaqa qancha 
vaqtda o‘tishi mumkin?
Ber: 
V
1
=46 km/soat 
t
1
=2 soat 
V
2
=0.5 km/soat 
t
2
=? 
 
 
 
Yechim:

V
1
*t
1
=S V
2
*t
2
=S 
S=46 km/soat*2 soat=92 km 
t
2
=
 
Jav:t
2
=184 soat 
 
 
 
 
 

---