Fitoterapiya

UO‘
К
: 58(075)
К
B
К
 28.5ya721 
 
Mualliflar:
M.Maxsumov, X.Aliyev, S.Saidov, Sh. Maxsumov
 
 
Taqrizchilar:
X.M. Komilov – 
f.f.d., professor; 
I.R. Mavlyanov
– t.f.d.,
professor; 
O‘.P. Pratov 
– b.f.d.,
professor.
 
 
 
 
ISBN 978–9943–10–972–8 
© M.Maxsumov va boshq., 2013. 
© «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2013.

---

3
 
SO‘Z BOSHI 
Ma’lumki, o‘simlik dunyosi inson sog‘ligini saqlashda asosiy 
vositalardan biri sifatida unga xizmat qilib kelmoqda. Odamlar 
o‘simlik mevasi, o‘ti, ildizi, po‘stlog‘i va boshqa qismlarini yig‘ib 
turli xastaliklarda ishlatib kelganlar. Xalq tabobatida shifobaxsh 
o‘simlmklardan foydalanish o‘zining boy tarixiga ega. Hozirgi 
paytda bemorlarni davolashning bir turi sifatida fitoterapiya o‘z 
o‘rnini topdi, tan olindi va rasmiy ravishda qabul qilingan. 
Ayniqsa, XXI asrning boshlanishi va hozirgacha bemorlarni 
shifobaxsh o‘simliklar bilan davolashga qiziqish ancha yuqori. 
Statistika bo‘yicha turli davlatlarda shifokorlar tomonidan tavsiya 
etilayotgan dori vositalarining 20 – 60% ni dorivor o‘simliklarning 
preparatlari tashkil etadi. 
Shifobaxsh o‘simliklar va ularni ishlatish to‘g‘risida juda ko‘p 
turli risolalar, ma’lumotnomalar, kitoblar nashr etilgan. Lekin 
bulardan to‘liq foydalanish shifokorlar va provizorlar uchun ancha 
murakkablik tug‘diradi. Shuning bilan birga, fitoterapiya alohida fan 
sifatida malaka oshirish institutlari va fakultetlari, shu jumladan, 
Toshkent farmatseftika instituti klinik farmatsiya yo‘nalishi bo‘yi-
cha o‘quv rejasiga kiritilishi ushbu o‘quv adabiyotini yaratish 
zaruriyatini tug‘dirdi. 
Darslik qabul qilingan dastur asosida tuzilgan bo‘lib, ikki 
qismdan – fitoterapiyaning umumiy va xususiy masalalaridan iborat.
Umumiy qismida dorivor o‘simliklardan tayyorlangan va 
ajratib olingan biologik faol moddalar preparatlarini ishlatish bilan 
bog‘liq bo‘lgan umumiy masalalar (dozalanishi, ishlatish yo‘llari, 
ta’sir turlari, dori shakllari va boshqalar). Xususiy bo‘limda turli
kasalliklarda ishlatiladigan dorivor o‘simsliklar va ularning fitopre-
paratlari to‘g‘risida ma’lumot berilgan.
Shu jumladan, dorivor o‘simliklarning kimyoviy tarkibi, farma-
kologik xossalari, ulardan tayyorlangan va olingan fitopreparat-
larning ishlatilishi bo‘yicha ma’lumot keltirilgan. Bundan tashqari, 
fitopreparatlar qo‘llanadigan kasalliklar to‘g‘risida ham qisqacha 

---

4
so‘z yuritilgan. Turli kasalliklarda ishlatiladigan fitoyig‘malar ham 
o‘rin olgan.
Darslikning yaratilishida bir qator adabiyotlardan (X.X.Xol-
matov, S.Ya.Sokolov, B.A.Samura va b.) foydalanildi.
O‘quv adabiyoti Toshkent farmatsevtika instituti klinik far-
matsiya yo‘nalishining talabalari, malaka oshirish fakulteti tinglov-
chilari uchun ham foydali bo‘lishi mumkin.
Darslik kamchiliklardan xoli emas. Bu to‘g‘rida fikr-muloha-
zalaringizni kutib qolamiz.
Mualliflar.