Ferrorezonans tebranishi quyidagilar mavjud bo`lgan tarmoqda yuzaga keladi

1.Kirish
Ferrorezonans - bu energiya tizimlari uchun muammo bo'lgan elektr hodisasi."Ferrorezonans" so'zi birinchi marta 1920-yillarda o'rtasidagi murakkab tebranishlarni aniqlash uchun ishlatilgan.Indiktivlik nochiziqli bo`lgan RLC zanjirlarida yuzaga keladi[1].
Ferrorezonans tebranishi quyidagilar mavjud bo`lgan tarmoqda yuzaga keladi:
-Chiziqli bo'lmagan induktivlik
- Kondensator
- Kuchlanish manbai
- Kam yo'qotishlar
Zamonaviy elektr tarmoqlarida ko'p miqdorda to'yingan induktivlik (kuchlanish o'lchov transformatorlari, shunt reaktorlari, quvvat transformatorlari) hamda sig'imlar shu kabilar uzoq chiziqli zaryadlovchi kondensator, ketma-ket yoki parallel kondansator baklari va yerga ulangan kondansatorlardan iborat.Kuchlanish generatorlar tomonidan ishlab chiqariladi.Ushbu omillar ferrorezonansni elektr tarmoqlarida hosil bo`lishiga sabab bo`ladi.
Ferrorezonans o`tish rezonansi sifatida qaraladi.O`tish rezonansi sinusoidal qo`zg`aluvchan tizim holatini tariflab keladi: agar amplituda yoki chastotaning ortib borayotgan o'zgarishi bo'lsa tizimga kiritish yoki tizim parametrlaridan birining kattaligida tizimning biron bir joyida signal amplitudasining to'satdan keskin o`zgarishi o`tish rezonansi deyiladi [2]. Chastotaning o'zgarishi juda keng tarqalgan emas, lekin ba'zi o'ziga xos qiymatlar uchun parametrlar (qo'llaniladigan kuchlanish, kondansator qiymati, o`zakdagi you qotishlari va boshqalar) ikki yoki undan ortiq bo'lishi mumkin barqaror ishlash nuqtalari, ulardan biri normal barqaror ishlaydi va boshqalari ferrorezonans barqaror ishlash. Ferrorezonansli tebranishlar energiya tizimi uskunalari uchun juda zararli. Katta toklar va haddan tashqari kuchlanish bu tebranish-larga xosilasidir.Transformator va boshqa jihozlarning izolatsiyasi ferrorezonansr ta'siridan buzilganlik holatlari kuzatilgan.
Ferrorezonans tizimning parametrlariga, boshlang'ich sharoitlariga va shunga o'xshash vaqtinchalik jarayonlarga bog'liq transformator qoldiq oqimlari , uzguchning o`cherish burchaklari, tarmoqdagi uzulishlar.Bundagi o`ta bog'liqlik tufayli ferrorezonansni tahlil qilish uchun maxsus tadqiqotlar o'tkazilishi kerak.
Dastlabki shartlar va o'tish davri bog'liqligi tufayli ferrorezonans paydo bo'lishi tasodifiy ko'rinadi . Tizim ferrorezonans xavfi ostida bo'lishi mumkin ammo uni o`zining ish muddatida hech qachon boshdan kechirmaydi chunki kerakli sharoit hosil bo`lmaydi.Buni sodir bo`lishi katastrofik buzilishga olib keladi. Tizim xavf ostida yoki emasligini aniqlash muhim masala.
Ferrorezonas sodir bo`lishining barcha holatlarini ko`rib chiqish nihoyatda qiyin masala.
2.2 Dastlabki shartlarning ta'siri
Ferrorezonansning o'ziga xos xarakteri bor, bu uning bir xil parametr bilan dastlabki shartlarga qiymatlariga qarab turli xil natijalar ko`rsatadboshlang'ich sharoitlarga qarab turli turg'un holatlarni beradi. Dastlabki oqim qiymatlari va kuchlanish transformatorlari uchun kuchlanish ta'minotidagi kichik o'zgarishlar katta hajmda tizimning uzoq muddatli xatti-harakatlarini farq qilishiga olib keladi.
2.3 Chiziqli bo'lmagan transformator o`zak modellari
Ferrorezonans chiziqli bo'lmaganligi uning xatti-harakatlarida juda muhim omil hisoblanadi. Tadqiqotlar shuni ko`rsatadiki transformatorlardagi ferrorezonans xarakteristikasi o`rganilayotgan transformatorning bo'laklarga asoslanganligini ko'rsatadi va chiziqli va polinomning to'yinganlik xususiyatlari sezilarli darajada farq qiladi.Odatda transformator o`zagidagi yo'qolishlar doimiy hisoblanadi, chiziqli bo'lmagan yadro yo'qolishi ko'rsatilgan modellar aniqroq natijalar beradi [14]. Malumot [15] qanday qilish haqida ma'lumot beradi
Transformatorning magnitlanish xarakteristikalarini yuklanish qiymatlarini hisobga olgan holda aniqlanadi va yo'qotishlar hisobga olinmaydi. Ushbu model boshqa modellarga nisbatan afzalliklarni ega magnitlanish xarakteristikasini to'g'ridan-to'g'ri faqat uchta o'lchangan qiymatidan olish mumkin (kuchlanish, tok, yo'qotishlar).Preisach nazariyasiga asoslanib, transformatoro`zagining boshqa modeli taqdim etiladi va sinovdan o'tkaziladi kuchlanish transformatorida va boshqalar bilan taqqoslandi.Bu taklif qilingan modelda o`tkazilgan tajribalarga yaqinroq natija qiymatlarini berdi[16].
2.5 Chastotaning ustuvorlik usuli
Chastota ustunligi tahlil qilishning asosiy maqsadi temirning davriy barqaror holatini topishdir.Rezonansli chiziqli bo'lmagan sxemalarda Xayashi garmonik muvozanat usulini eng yaxshi usul deb hisoblaydi O`tkinchi jarayonlarni o'tkazib yuboriladi va chiziqli bo'lmagan tizimlar uchun barqaror holat echimini to'g'ridan-to'g'ri hisoblangan [4].Analitik garmonik muvozanat usuli bazi akademik tadqiqotlarda qo'llanilgan va ushbu usul ferro-rezonans parametrlarini o'rganishda juda foydali ekanligi isbotlangan [31],[32], [33].
Galerkin usuli va bifurkatsiya nazariyasi birinchi marta Kieny tomonidan qo'llaniladi [34], [35]. Xulosa qilingan.Vaqt ustuvorlik uslubi ferrorezonansni yaxshiroq tushunishni ta'minlamay olmaydi. Har xil turdagi tebranishlarning barqarorlik sohalari va qarshilik qiymatlarini aniqlash garmonik muvozanat usuli bilan birinchi bo'lib 1990-yillarning oxirlarida o'rganilgan [38]-[45]. Bu tadqiqotlar hozirgi vaqtda ferrorezonans adabiyoti bo'yicha so'nggi ishlanma hisoblanadi.
3.Chiziqli rezonans va ferrorezonans
Chiziqli rezonansda bitta tabiiy tebranish chastotasi mavjud bo'lib, u to'g'ridan-to'g'ri chiziqli
tizimning induktivlik va sig'im qiymatiga bog'liq (3.1). Shuning uchun, faqat bittachastota
tizimda yuqori kuchlanish va yuqori qiymatdagi tokni keltirib chiqaradi. quyidagicha hisoblanadi


Chiziqli induktivlikni chiziqli bo'lmagan induktivlik bilan almashtirilganda (Kuchlanish transformator, manyovr reaktor va boshqalar) tebranish chastotalari tarmoq chastotasi yoki tarmoq chastotasining bo`limi bo'lishi mumkin.

Chiziqli bo'lmagan induktivlik to'yinganlikka o'tkazilganda, u ko'plab qiymatlarni namoyish qilishi mumkin shuning uchun induktsiyalar va sig'im qiymatlarining keng doirasi ferrorezonans tebranishlar olib kelishi mumkin Bundan tashqari, bir ferrororezonasdan boshqa jarayonga o'tish dastlabki shartlar va o`tkinchi jarayonlarga bog`liq.
4 Elektr tarmoqlariga ferrorezonansning kelib chiqishi va tasiri.
Ferrorezonansning sabablari juda ko'p, ammo uni quyidagi tarzda umumlashtirish mumkin;
- O`tkinchi
- Yer va fazalararo qisqa tutashuvlar.
- O'chirgichni yoqish va o`chirish
- Transformatorni quvvatlantirish va quvvatsizlantirish
Ferrorezonansning asosiy sababini oldindan bilish mumkin emas biroq umumiy holda energiya tizimidagi hodisalarni tahlil qilish orqali ferrorezonansli tebranishlar oldidan topiladi
Ferrorezonans quyidagi belgilar bilan aniqlanishi mumkin [46];
- Doimiy fazalararo yuqori kuchlanish
- Doimiy yuqori qiymatli toklar
- Kuchlanish va toklar to'lqinlarini doimiy yuqori buzilishlari
- Neytral nuqta kuchlanishining siljishi
- Transformator qizishi
- Transformatorlar va reaktorlarni baland shovqin bilan ishlashi.
- Elektr jihozlarining shikastlanishi (kondensatorlar , kuchlanish transformatorlari va boshqalar...)
- Himoya qurilmalarini o'z vaqtidan oldin ishlashi.
Ba'zi belgilar faqat ferrorezonansga xos emas; kuchlanish to'lqin shakllarini ko'rib chiqish orqali tahlil qilish mumkin. Yozuvlarni olish imkoni bo'lmasa yoki mumkin bo'lsa effektlarni talqin qilishda nafaqat tizim konfiguratsiyasini, balki ferrorezonansdan oldin hodisalarni ham tekshirish kerak.
Quyidagi uchta qadam ferrorezonansga sodir bo`lishiga sabab bo`ladi.
- sig'imlar va chiziqli bo'lmagan induktivliklarning birgalikda mavjudligi
- Potensial bo'lmagan nuqtaning mavjudligi (izolyatsiya qilingan neytral, bir faza almashtirish)
- Yengil yuklangan tizim (yuksiz quvvat yoki kuchlanish transformatorlari

Agar ushbu shartlardan birortasi bajarilmasa, ferrorezonansning ehtimoli juda kam[46].-Ma'lumotnomada [47], ferrorezonans kommutatsiya jarayoni tufayli yuzaga keldi qayerdaki 500 kV yangi podstantsiyani yerga ulangan kondensator va o`chirgich bo`lsa. Ma'lumotnomada [48], kuchlanish transformatorining portlashi haqida xabar berilgan. Shinalardan biri edi chunki yangi elektron to'sar va joriy transformator o'rnatish olib, shu da vaqtni saqlash va chiziq bo'ylab sinovlari o'tkazildi. kuchlanish transformatorlari quvvatli shina ishlaydigan yaqin kondensatorlar orqali quvvat berildi.

4.1 Ferrorezonansga zaif tizimlar
Zamonaviy energiya tizimlarida chiziqli bo'lmagan sig'imlarning ko'plab manbalari mavjud induktivlik va keng ko'lamli operatsion sozlash. Ferrorozonans ruxsat berishi mumkin konfiguratsiyalar anchayin ko`p. Lekin olib kelishi mumkin, ayrim tipik konfiguratsiyalar bor ferrorezonansga bevosita tasir qiladi.
4.1.1 Quvvatlanish transformatori quvvatlantiruvchi quvvati o'zgartirilishi fazalar va tuproq o'rtasida ulangan kuchlanish transformatorlarida ferro-rezonansga olib kelishi mumkin.Masalan,
4.1.1 Kuchlanish transformatori yerga ulangan sig`im quvvatlanadi
Kommutatsiya operatsiyalari kuchlanish transformatorlarida ferrorezonansga olib kelishi mumkin fazalar va zamin o'rtasida bog'langan. Namunaviy ish 4.1-rasmda keltirilgan ; D elektron to'xtatuvchisining ochilishi C sig'imini keltirib chiqargan holda ferro rezonansini boshladi (barchasi kuchlanish transformatori orqali tushirish uchun sig'imlar erga). Baholash orqali sig`im Cd, manba tebranishlarni ushlab turish uchun yetarli energiya beradi.


.