Ферма конструкцияси ва унинг статик ҳисоби Режа: Ферма конструкцияси ҳақида умумий тушунча

4. Ферма конструкциясини ҳисоблаш усуллари 
Ферма конструкциясини ҳисоблашнинг бир неча усуллари мавжуд бўлиб, улар 
оддий ва мураккаб усулларга бўлинади ҳамда ҳисобланаши бўйича аналитик ва кучлар 
диаграммасини қуриш орақали бажарилади. Аналитки ҳисоб усуллари фермаларни кесиш 
усулларига асосланган бўлиб, улардан энг соддаси 
"Ён томондан кесиш" 
ёки
"Тугун кесиш"
усули (стерженларни туташтирувчи шарнирлар) ҳисобланади. Ушбу усул 
универсал бўлиб, статик аниқ фермани ҳисоблаш учун қулай ҳисобланади. Ҳисоблаш 
учун барча кучларни тугун орқали тасвирлаб олинади. Ҳисобни давом эттириш учун икки 
усулдан фойдаланса бўлади. Биринчиси статиканинг мувозанат тенгламаларидан 
фойдалани, таянчлардаги реакция кучлар аниқанади ҳамда шундай тугун танланадики 
ундаги номаълумлар сони кўпи билан иккита бўлиши талаб этилади. Ҳаёлан тугун 
кесилиб стерженлардаги зўриқиш кучлари тугундан стержен бўйлаб йўналтирилади. Бу 
ҳолда ишоралар қоидаси таъсир қилади, яъни чўзилувчи куч мусбат зўриқиш ҳосил 
қилади. Бир нуқтада кесишувчи кучлар системасининг мувозанат тенгламаларидан 
фойдаланган ҳолда тугунлар кетма-кет кесилиб номаълум зўриқиш кучлари аниқланади. 
Тенгламалар системасининг сони иккита бўлганлиги учун номаълумлар сони ҳам иккита 

---

7 
бўлиши талаб этилади, Шундай экан, танланган туганда кўпи билан номаълумлар иккита 
бўлиши талаб этилади. 
Бошқа усул – таянч реакция кучлари аниқланмайди, лекин улар стерженлар билан 
алмаштириб олинади. Ундан кейин тугунлар кетма-кет кесилиб, ҳар бири учун иккита 
мувозанат тенгламалар системаси тузилади. Ундан кейин 2n тенгламалар системаси 
тузилади ва барча 2n зўриқиш кучлари аниқланади, шу жумладантаянч реакция кучлари 
ҳам аниқланади. Статик аниқ фермаларда система ёпиқ бўлиши керак. 
Тугун кесиш усулида
ягона хатолик бўлиб – тугунларни кетма-кет кесишда секин 
аста хатоликлар тўпланиб боради. Бу камчилик