Fenollar va aromatik spirtlar

To’yinmagan uglevodorodlarning galogenli hosilalari
Tuzilishida galogen atomlari bilan birga qo’shbog’ yoki uchbog’lar bo’lgan birikmalarga to’yinmagan uglevodorodlarning gelogenli hosilalari deyiladi.
Nomlanishi va izomeriyasi. Bularning nomlanishi to’yingan u

glevodorodlarning bir galogenli hosilalarini nomlashga o’xshash.
Olinish usullari. Bularni etilen, atsetilen uglevodorodlariga galogen yoki vodorodlar ta’sir ettirib olish mumkin, ya’ni
Bu jarayonlarning borish sharoitlari yuqorida to’liq keltirilganligi uchun bu haqda to’xtab o’tirmaymiz.
Fizik va kimyoviy xossalari. Bularning fizik xossalarida umumiy qonuniyatlar kuzatiladi.
Kimyoviy xossalari bo’yicha ularni quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
a) galogen qo’shbog’ni yonidagi uglerod atomi bilan bog’langan (I); b) galogen qo’shbog’ga nisbatan -holatdagi uglerod atomi bilan bog’langan (II) va v) galogen qo’shbog’dan uzoqdagi uglerod atomi bilan bog’langan (III).

G

alogen qo’shbog’ning yonidagi uglerod atomi bilan bog’langan birikmalarda galogen kam qo’zg’aluvchan bo’lib, bu birikmalar asosan biriktirib olish jarayonlarigagina kirisha oladilar. Ularda elektron bulutlar quyidagicha yo’nalgan:


Shuning uchun ularga turli molekulalarning birikishi Markovnikov qoidasiga binoan boradi:

Ayrim vakillari. Bularning orasida vinil xlorid, 2-xlorbutadiyen-1,3 va tetraftoretilen katta ahamiyatga ega.
Vinilxlorid 13,8⁰C da suyuqlanadigan gaz bo’lib, sanoatda asosan atsetilenga vodorod xlorid biriktirib olinadi. Vinilxloridning polimerlari sun’iy charm, linoneum va boshqalar tayyorlashda ishlatiladi.
2-xlorbutandiyen-1,3 (xlorpropen), vinilatsetilenga vodorod xlorid ta’sir ettirib olinadi. U 359⁰C da qaynaydi. Asosan yonmaydigan kauchuk va rezinalar tayyorlashda ishlatiladi.
Tetraftoretilen. 76,3⁰C da qaynaydigan gaz. Sanoatda freon-22 ni piroliz qilib olinadi.
Tetraftoretilenning polimerlari teflon deb ataladi. Ular -70 dan 250⁰C gacha bo’lgan oraliqda organik erituvchilar, mineral kislotalar va ishqorlar ta’siriga chidamli bo’lganligi uchun metallarni agressiv vositalar ta’siridan himoya qilishda ishlatiladi.